Yaz olsun kış olsun Çoruh çocuklarındır.
Yazın bağrını açar çimmeleri için…
Kışın buzlarını sunar konka sürmek, topaç uğundurmak için.
Konkalar, günümüzün pateni. Gürgenden yapılır, tabanına da inşaat demirlerinin incesi ya da balya dediğimiz metal şerit yerleştirilirdi. Kayakçı abilerden edinebilinen –adını unuttum-, konkanın kaymasını kolaylaştıracak bir madde sürerdik. O zaman değme keyfine! Değil kaymak, ayakta durmak bile zordu. (Aklıma geldi, sanırım adı “vaks”tı.) Onu edinemezsek çok ince balmumu sürerdik. Bulamayınca yağ ya da sabun mu sürerdik yoksa?
Ya topaç! Çoruh üzerinde topaç uğundurmayana Bayburtlu mu denir. Tornası olan marangozlar özenle hazırlarlardı topaçları. Özellikle şimşirden yapılan topaçlar el üstündeydi. Çünkü hem ağır, hem de çok fırıldak olurdu. Uğundu mu üzerindeki halka halka boyaları birbirine karışır, başka yerde görmeniz olanaksız bir renge kavuşurdu. Seyrine doyamazsınız.
Topaçın sahibine kazandırdığı bir üstünlük daha vardı: en uzun uğunan topaca sahip olmak. Sahibine bu övüncü sağlayacak üç şeyin bir araya gelmesi gerekir: DENGE; parlatılmış ve ustalıkla topacın ucuna yerleştirilmiş KABARA; topaca sarılarak hızla buz üstüne döndürerek atmaya ve azami hızı vererek uğunmasını sağlayacak vuruşları yapmak için kullanılacak; balmumuyla kıvraklık sağlanan sicimden yapılmış KIRBAÇ…
Tüm bunların yanında bunları kullanma becerisine sahip BAYBURT UŞAĞI…
Çoruh’un, kış günlerinin çoğunda toplumsal bir katkısı daha vardır; Ötegeçe ile kentin ulaşımında kolaylık sağlamak… Çoruh’umuz buz tuttuğunda Taşköprü ile Çarşı köprüsü dinlenmeye(!) geçer, yaya geçişlerine(!) kapanır. Çoruh, doğal köprü olur. Elbette bu köprünün azizliğine uğrayıp, Çoruh’un buzlu sularıyla kucaklaşanlar da az değildir. Sudan çıkanlar “buzdan adam” olur, arkadaşlarının kahkahalarını sırtına yükleyerek evine koşardı.
Kış mahalle döğüşlerinde de Zahit Mahallesi ile Galer Mahallesi’nin doğal sınırıdır buz tutmuş Çoruh.
Şimdi Çoruh’un bu sosyal, toplumsal, folklorik özelliklerinden hangisini yaşayabiliyorsunuz?
Bırakın bunları, Bayburtlularla Çoruh kucaklaşabiliyor mu?
Ne diyeyim!
Doguslere devam ediyoruz