Tarihi esintiler (2) Köy adlarında yaşayan tarih…

Yakupabdal: Büyük bir Türk toplumudur. Bu adın, Tele ırmağı boyunda oturmuş ve Batıya akmış Hunlar’a verildiği Deguignes tarafından da kabul edilmiştir. Bu isim su anlamına gelen (ab) ve (tele) adının birleşmesinden meydana gelmiştir. (abtele) Bunlara eski tarihte (Eftalit) adı veriliyordu. Bu gün “Afgan” veya “Avgan” denilen toplumun en büyük bölüklerinden birisi olan “Abdali-Durrani”ler de bunlardandır. Bugün Anadolu da “Abdal” adını taşıyan köy sayısı 43’tür. Dünya üzerinde ise 300 civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Pinçirge: Köye ismini verenler “BECENEK” lerdir. Bu ad Doğu ve Güney Doğu Anadolu da pek çok biçimde söylenir. Bu tanımlama ve Anadolu’ya İslamiyet’ten önce akmış oldukları, Bizans tarihçilerinin aktardığı bilgilerden anlaşılmaktadır. Yirmidört Oğuzlar’dan, Üçoklardan, Sungurlu’nun küçük illerinden ve Gün Han’ın birinci oğlunun soyundan gelirler. Çok ünlü ve büyük bir toplumdur. Batıda olduğu gibi bütün doğu ve Güney Doğu Anadolu da bu adı ve bölüklerinin adını taşıyan köyleri bulmak mümkündür.

Çepe: Yirmidört Oğuzlardan, Üçoklar’dan, Sungurlu Orta İlinin küçük illerinden ve Oğuz geleneğine göre Gün Han’ın üçüncü oğlundan inerler. Çepni veya Çetmi olarakta kullanılır. Anadolu’nun hemen her yanında isimlerini verdikleri ve vermedikleri yüzlerce yerleşim yerleri vardır. Özellikle Karadeniz’in doğusundan Batı’ya doğru, Zonguldak’a kadar olan yörede fazlaca yerleşmişlerdir.

Danişment: Anadolu’nun bir çok yöresinde olduğu gibi Bayburt’ta da aynı isimle kurulmuş bir Türk yerleşim yeridir, Danişment köyü (Tanışman). Bu adla merkezi Sivas olan bir de hükümet kurulmuştur. (1071-1177) Danişmentler, daha Selçukluların yönetimine geçmiş ve yine de bu ad altında yayılmışlardır. Danişment adı, büyük bir ihtimalle “Tanışman” veya “Taşman”dır. Dini etkiler yüzünden Türkçe isimlerin Samileştirildiğini gösteren bir çok örnek vardır. Misal, Büyük Türk Komutanı “Yağıbasan”ın adı daha sonradan “Yakup Hasan” olmuştur.

Danzut: Anadolu’nun bir çok ilinde aynı isimle anılan çok sayıda köy mevcut olup köylere ismi verilen Yirmi dört oğuz’dan, Üçoklar’dan ve Oğuz’un altıncı oğlu olan “Dengiz Han”ın ilindendirler. Başka kaynaklarda adı “Dengizlu” veya “Denizlioğlu” biçiminde geçer.

Eymur: Diğer illerdeki köyler gibi ilimizdeki bu köyde, Yirmi dört Oğuz’dan, Üçoklar’dan, Kuşlu-Üçkuşlu’nun küçük illerinden ve Dağ Han’ın ikinci oğlundan inmiş “Eymür” toplumuna aittir. Bu Türk toplumu, bütün Anadolu’ya çok geniş ölçüde yayılmıştır. Katip Çelebi “Cihannüma” adlı eserinde bu topluma geniş yer vermiştir.

Erkeli: Bu ismi taşıyan bir çok Türk köyü mevcuttur. Adları çeşitli şekilleri almışsa da toplum kendilerine “Herkli” der. Avşar küçük ilinin uluslarındandır. İsimleri “Yürekil” adına da çok yakındır. Bu büyük Türk toplumu, bütün Anadolu da geniş ölçüde yaygındır.

Iğdır: Bu ismi köylere verenler çok ünlü bir Türk boyudur. Yirmidört oğuzdan, Üçoklar’dan,  “Çağrılı/Çakıllı” küçük illerinden ve Dengiz Han’ın birinci oğlundan inmişlerdir. Anadolu’nun bir çok yerinde bu isimli yerleşim yerlerine rastlamak mümkündür.

Lori: Yine Anadolu’nun bir çok bölgesinde kurulmuş Türk köyleridir. Bu ad çok ünlüdür.

Pulur: Bayburt’ta ismi bir beldemizde bulunan Pulur, tamamen bir Türk köy ismidir.

Çorozma: Bir çok yerleşim yerine adını veren “Şor”, Ural-Altay Türklerindendir. Bu ünlü toplum “Becenekler”e de karışmıştır. “Küraçiçor” adından da anlaşıldığı gibi, her  iki toplumunda Anadolu’nun her iki yanına yerleşmiş olmaları bunun delilidir. Bir çok köye adı verilen bu toplum, “Şor” veya “Çor” olarak geçmektedir.