Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları ile ilaç sektörünün gündemine oturan “eczane market” sistemini Bayburt’ta hizmet veren eczacılarla konuştuk. Görüşlere geçmeden önce isterseniz, bu uygulamanın var olduğu ABD'de sistemin nasıl işlediğine göz atalım… Sisteme göre serbestçe satılan ilaçlar reçete gerektirmiyor. Reçeteli ilaçlar ise ayrı bir bölümde ve gözetim altında satılıyor… Başbakan Erdoğan’ın örnek gösterdiği ABD'de yıllardır uygulanan sistemde, market, süpermarket ve kişisel bakım ürünleri satan mağazalarda “eczacı gözetiminde” tüm ilaçlar satılabiliyor.
Türkçe anlamı eczane ya da “ilaç satılan süper market” anlamına gelen “Drugstore” adı verilen zincir dükkanlarda hem ilaç hem de market ürünleri satılıyor. Bu mağazalarda satılan sağlık ürünleri, 'sağlık destek ürünü' , 'yiyecek destek ürünleri', 'doğal sağlık ürünleri' ve her türlü 'kozmetik ürünler'den oluşuyor. Bu ketegorideki ilaçların hiçbiri reçeteye tabi olmuyor. Drugstore mağazaları içinde ayrıca bir eczacının sorumluluğunda ruhsatlanmış bir de eczane bulunuyor. Ağrı kesici, öksürük şurubu, mide yatıştırıcı gibi reçetesiz ‘tezgâhüstü’ ilaçlar Drugstore’lerde serbest biçimde satılırken reçeteli ilaçlar dükkan içindeki eczacı gözetimindeki ayrı bir bankodan reçete karşılığında veriliyor.
Posta yoluyla ve internetten de sipariş yoluyla ilaç alımının yapıldığı Drugstore’lar ABD’deki ilaç satışında ciddi bir paya sahipler. ABD Ulusal Eczane Zincirleri Derneği verilerine göre; 2005'te 230 milyar dolarlık reçeteli ilaç satışının yüzde 12'sini Drugstore’lar gerçekleştirmiş. Öte yandan dünya ilaç pazarının bu 2009 yılı büyüklüğü 825 milyar dolar olarak açıklandı. Bunun 300 milyar doları ABD’ye ait. Avrupa’da Fransa ve Almanya’da reçeteli ilaç sadece eczanelerde satılıyor. İngiltere’de ise ABD’dekine benzer bir uygulama var.
Ahmet Aker (Bayburt Eczacılar Odası Başkanı): “Anlaşma olacağına inanıyorum”
Bayburt Eczacılar Odası Başkanı Ahmet Aker, anlaşma sağlanacağına inanıyor. Bu konuda eczacıların ve halkın mağdur olduğunu belirten Aker, kendisine ait eczanede bu konu hakkında vatandaşlardan imza topluyor.Ali Özbek (Eczacı): “Mağdur olacak kişi vatandaştır”
“Aslında bu gelişme yıllar öncesine dayanan bir sorunun günümüze yansıması. Şu an ilaçlarda % 50’ye kadar varan indirimler var. Sorun indirimde değil, zaten bu indirimi Eczacılar Birliği yıllardır istiyor. Fakat aniden böyle bir şeye kalkışılması ve ilaç stokunun eritilmesine gerekli sürenin verilmemesi sorun oluşturdu. Eczaneler bu gelişmeler karşısında işyerlerini kapatma eylemine gidince, ‘firmalarla görüşüldü stok zararları karşılanacak’ denildi ama öyle olmadı. Ben Bayburt’ta hizmet veren bir eczacı olarak bu sorunun 16 Ocak tarihine kadar çözüleceğine inanıyorum. Çünkü mağdur olacak kişi vatandaştır. 24 bin eczacının kayıtlı olduğu Eczacılar Birliği’nin alacağı kararlar doğrultusunda adımlar atacağız.” Cafer Bayrak (Eczacı): “100 TL olan ilaç bir gecede 89 TL’ye düştü”
“Bu sorun ilk olarak 2005 yılında başladı. Biz devlete ciromuzun karşılığında belli oranda yaptığımız bazı indirimler var. Senden indirim aldığım gibi bundan sonra ilacı satan firmadan da indirim alacağım diyor. İlk olarak “kamu indirimi” adı altında başlatıldı. Mesela ilacın fiyatı 100 TL. Devlet diyor ki, 100 TL üzerinden % 11 iskonto vereceksin ama bunu eczane üzerinden geçireceksin. O gün stokta olan ve 100 TL olan bana ait ilaç bir gecede 89 TL’ye düştü. Ondan sonrada ilaç fiyat kararnameleri değiştirildi ve Avrupa’dan fiyat almaya başlandı. Avrupa’da fiyat araştırması yapıp, Türkiye’de ona göre fiyat ayarlanıyor. Zaman içerisinde bu büyük zararlara yol açıyor. Mesela 10 kutu ilaç var eczanede, tanesi 10 TL. Bir sabah kalkıyoruz 4 TL olmuş. Eczacı bu anlamda fiyat düşüşlerine karşı değil ama devlet firmayla olan fiyat düşüşlerini eczacılara yüklüyor. Halbuki eczacılar kaç liralık ilaç satarsa satsın, iskonto oranında kârı bellidir. Sonuç olarak SGK’ya dayatmalar başlıyor. Problemlerin başında bu var. Daha sonra da kamu indirimi, şu an % 23’e kadar çıkmış durumda. Bayburt gibi özellikle küçük yerlerde bu sıkıntı, başka boyutta sıkıntıları da ortaya çıkarıyor. Bayburt’ta hepimiz birbirimizi tanıyoruz. Vatandaş geliyor, parası oluyor veya olmuyor, ilacı veriyorsun. Şimdi muayene ücreti diye bir şey var. Devlet bunu eczacılar üzerinden aldırtıyor. Deniliyor ki, hastanelerde hiçbir fiyat ödemeden bakılabilirsiniz. Kimse hastanede kalmayacak deniliyor ama vatandaş bu kez eczanede kalıyor. Vatandaşta orada para vermeden tedavi olup, eczaneye geliyor. Muayene ücreti burada karşısına çıkıyor. Ama normalde bu para hastanede alınsa, belki de üç doktora birden bakılmayacak vatandaş. Sonra vatandaşla sıkıntıya kalıyoruz. Vatandaş sanıyor ki, bu parayı eczane alıyor. Vatandaşın çok sıkıntısı var, umarım çözülür. Bu konuda Eczacılar Birliği muhataptır. Eczacılar Birliği anlaşma yapılması için bütün özveriyi gösteriyor. Tek tek eczacılarla masaya oturacağız diyorlar, bunun olması imkansız.”
Peki ya marketler?
Aslında Bayburt’ta bir çok market, gelişmelerden habersiz. Çoğu duymamış, duyanlarda konuya hakim değil. “Hele bir konuyu anlayalım, neyse gereken yaparız” diyen de var, “ne bilim ki, nasıl olur” diyen de….
