Oldum olası Finlileri bir de Macarları kendime yakın sayarım. Hele Macar Türkologların, dilimize katkıları çok değerlidir. Yıllar önce okuduğum tarih kitaplarında onların Atilla soyundan akrabamız olduğunu öğrenip bu bağı kurmuştum.
Diyeceksiniz ki yazının adı ile ilişkisi ne?
Ferenc Molnar'ın yıllar önce yazdığı bir yapıtı var "PAL SOKAĞI ÇOCUKLARI". Bu dünya başyapıtı öykümsü romanı Öğretmen Okulu'ndayken okumuş çok etkilenmiştim. Çocuklarıma, öğrencilerime de okuttum. Okuyanlarınız bilir yapıt tümüyle ergenliğe adım atan çocukların sosyal, kültürel, kimlik arayışını, arkadaşlık bağını gerçekçi bir irdelemeyle dillendirir. Yeri gelmişken okumanızı; çocuklarınıza, torunlarınıza okutmanızı kesinlikle öneririm.
Şimdi gelelim Culubeş ile Einstand'ın ilişkisine.
Önce kuşağımın çocuk davranışlarından "Culubeş"i tanıtayım. Bu davranış, Bayburt'ta çocukluktan ergenliğe geçenlerin kendini/ergenlikte kazandığı gücü kanıtlama çabasıdır. Bir bakıma "akran zorbalığı" gibi görünen kendini kabul ettirme oyunudur.
Kendine, gücüne güvenen ergen/çocuk, gözüne kestirdiği birini gözetler. Ondaki -bilyeyi, topu, elindeki parayı...- kapıp "culubeş!" diye kaçar. Eğer yakalanmazsa, yakalandığı durumda da geri vermezse artık ne kaçırdıysa o, "culubeşçi"nin olur. Olay günlerce anlatılır, komikleştirilerek gülünür ta ki yeni çulubeşleme yaşanana değin. (Sanırım Kenan Abdullahoğlu da bir anısında bundan söz etmişti)
Şimdi gelelim Einstand'a... Pal Sokağı Çocukları da culubeş yaparmış! Adı da einstand. Yapıtın 15. sayfasında (İş Bankası Yayınları 1. Basım) güzelce anlatılmış. Ayrıca bu yapıtta bizim mahalle kavgalarının çocukçası da sergileniyor. 30/40 yıl önce okuduğumda nedense bu ilginç durumlar dikkatimi çekmemiş. Kitabın belleğimde bıraktığı tadı yinelemek için şimdi okuduğumda yeni bir tad aldım. Belki de gençliğime, o günlere duyduğum özlemi dirilttiğindendir.
Evet, culubeşimiz/einstandımız; mahalle kavgalarımız bile ortaksa hele de Türkçemiz için yaptıkları da ortadaysa bence biz Macarlarla akraba sayılırız, ne dersiniz?