Otlukbeli Savaşı: Türk birliğinin temel taşı

Anadolu’da ki Türk birliğinin sağlanmasında en önemli faktörlerden birisi olan Otlukbeli Meydan Muhaberesi, Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan’ın bir türlü anlaşamamasından ötürü gerçekleşmiştir. 15. yüzyılda Anadolu hakimiyetini kurmak isteyen iki büyük Türk Beyi akraba olmalarına rağmen barış sağlayamayınca savaş kaçınılmaz olmuştur.
11 Ağustos 1473’te Otlukbeli mevkiinde ateşli silahlarla donatılmış 100 bine yakın Osmanlı ordusu ile 70 bin civarında Süvari ile tahkim edilmiş Akkoyunlu muhariplerin sekiz saat süren savaşları çok kanlı olmuştur.

Uzun Hasan’ın oğlu dahil, her iki tarafta binlerce şehit vermiş, yenilgiye uğrayan Uzun Hasan birliklerini toplayarak savaş olanını terk etmiştir.

1453 yılında İstanbul’u fethederek Bizans İmparatorluğunu ve 1461’de Trabzon’u alarak Rum Pontus Devletini yıkan Fatih Sultan Mehmet Han, Hrıstiyan aleminin korkulu rüyası olmuştur. Bu haliyle İslam aleminin takdirini toplaması, Doğu hakimi Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan’ı telaşlandırmıştır. O’da boş durmamış, Irak’ı, Acem Azerbeycan’ı ve İran’ı hudutları içine almıştır.

Destina (Maria) isimli Pontus Rum Kral’ının kızıyla evlenerek Kral’ın damadı olunca Trabzon mirasının kendisine ait olduğunu idda ederek Fatih’ten, Trabzon’u ister. Elçi aracılığı ile yapılan haberleşme şöyledir;

Elçi Padişahın huzuruna alınır ve Uzun Hasan isteğini iletir;

-Pontus işgaline karşılık vergi verilsin ve kralı tehditten vazgeçilsin.

Fatih - Peki hükümdarınızın dediklerini yapmazsam ne olur? 
Elçi - Üzerinize yürüyüp zorla yaptıracak...
Fatih - Buraya kadar zahmet etmesin... Nasıl olsa ben baharda oralara geleceğim. Hükümdarınız beni karşılasın...

Uzun Hasan tek başına Osmanlıyı mağlup edemeyeceğini bildiğinden batıda haçlı devletleri ve Venedikliler, doğuda Karamanoğulları ve hakimiyet mücadelesi veren diğer Türk Beylikleriyle ittifak kurar. Venedik, Papa ve Napoli ittifak anlaşmaları uyarınca ateşli silahlar ve bunları kullanacak usta askerler göndererek Uzun Hasan’ın saflarında yer alırlar.

Fatih, elçiye söylediği gibi 1473 yılının Mart ayında doğu seferine çıkar. Bursa’dan Rumeli Beylerbeyi Has Murat Paşa, Beypazarın’da Karaman Valisi Şehzade Mustafa Çelebi, Kosova’da Amasya Valisi Şehzade Beyazit kuvvetleri ile Fatih’e katılırlar.

Otlukbeli platosunda karşılaşan iki güçlü ordu arasında zor çarpışmalar sırasında Uzun Hasan savaş alanını terk ettiği için yakalanamadı. Oğlu Zeynel Mirza ve yardımcıları Gürcü kumandanlar öldürüldü ve savaş Osmanlıların zaferiyle sonuçlandı.
Fatih Sultan Mehmet Han esir alınan Akkoyunlu bilim adamlarına hürmet göstererek serbest bıraktı. Zaferin şükrünü yaparak üç gün muharebe meydanında kaldı. 4.000 köle ve cariye azad ettikten sonra ayrıldı.

Akkoyunlu Sultanı ise yanlış kararının cezasını ağır ödedi. Karamanlılardan şikayetçi olması bir şey değiştirmemiştir.

Savaş sırasında Dede Korkut ile ilgili yazılarımızda söz konusu ettiğimiz gibi 15. asırda Akkoyunlu bilim adamları dilden dile dolaşan, şimdi asılları Drestan ve Vatikan’da bulunan meşhur hikayeleri yazı diline çevirmekteydiler. Hikayelerin söylendiği zaman ile çalışmaların yapıldığı zaman arasında 9-10 asır olduğundan araştırma gereği düşünen padişah, bilim adamlarını serbest bırakmak ile Türk dünyasına değerli bir hizmette bulunmuştur.

Rahmetli Recep Yazıcıoğlu, Erzincan Valiliğine atandıktan sonra bu önemli konunun üzerinde durmuştur. Savaşın yapıldığı 2 Ağustos 1996 yılında bir anma paneli düzenlemiş, toplantı ilgi görünce çapı büyütülerek Ankara’ya kadar uzatılmıştır.

“Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri ve Önemi” adlı panel Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu temsilcisi Prof. Dr. Enver Konukcu başkanlığında açıldı.

Otlukbeli savaşının 544. yılı anma toplantısına Erzincan Valisi, Karakulak Kaymakamı, pek çok izleyici katımsına karşılık Bayburt vilayetinden kimse yoktu. Oysa Otlukbeli denilen bölgenin büyük bir kısmı Bayburt’a bağlı mera ve çayırlıklardır.

Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesinde çok sayıda hoca savaşın çeşitli yönlerini anlatan konuşmalar yaptılar. Bölgenin daha çok ekonomik-sosyal yönleri anlatıldı.

Yüzbinlerce muharip askerin savaş alanına nasıl intikal ettiğinin güçlükleri anlatılırken, İstanbul’un fethinde kullanılan toplarında buraya getirilmesinin Osmanlıyı muzaffer kıldığı açıklandı.

Coğrafyacı hoca Metin Tuncel son incelemelerine dayanarak Otlukbeli Gölünün Traverten bir oluşumla gerçekleştiğinden dünyada bir eşi olmadığını belirtti.

Erzincan ve Bayburt’un görülmeye değer pekçok yeri olmasına rağmen truzime açılamadığından yakındı.

Savaş ağırlıkla Otlukbeli yaylalarında yapıldığından büyük zaiyatları her iki tarafta burada vermiştir.

Uzun Hasan’ın eşi Maria, oğlu Zeynel bu savaşta hayatlarını kaybetmiştir. Mezarları Bayburt’un Beşpınar Kayresi civarındadır. Maria Çeşmesi onarıma muhtaç durumdadır.

Şubat 2011