Bayburt Postası - Bayburt Bilgi Paylaşım ve Proje Üretim Derneği (BAYPROJE) Başkanı Akın Bayrak, derneğin Bayburt tarımı konusunda yaptığı çalışmaları anlatan bir yazı kaleme aldı. Bayrak, BAYPROJE tarafından son 2 yıl içerisinde yapılan 3 önemli araştırmadan bahsettiği yazıda, Bayburt'un tarımsal verileri ve tarım ve hayvancılığın Bayburt için önemine de yer verdi.
Bayburt köyleri nüfusunun 1965 yılında 84 bin 925 iken, 2013 yılında 39 bin 294 düştüğünü ve Bayburt'un 1989'da il olmasına rağmen göçün önüne geçemediğini hatırlatan Bayrak, kırsaldaki göçün durdurulması için hazırlanan “Bayburt Kırsalında Üretimde Kadının Rolü ve Etkinliğinin Artırılması Proje Raporu" çalışmasının ise amacına ulaştığını belirtti. İşte o yazı:
"Bayburt Bilgi Paylaşım ve Proje Üretim Derneği (BAYPROJE) dört yıla yakın bir süredir, Bayburt’un göreceli üstünlüklerinin ve zayıf yönlerinin neler olduğunu tespit ederek; sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak maksadıyla, muhtelif raporlar yayınlamakta, kongreler düzenlemekte, Bayburt’la ilgili Doktora ve Yüksek Lisans çalışmalarını destekleyip, teşvik etmekte ve böylece Bayburt üstünde daha fazla kafa yorulması ve uygulanabilir somut sonuçlar çıkarılabilmesini sağlamaya çalışmaktadır.
Yukarıda sıraladığımız faaliyetlerin devamı olarak; son iki yıl içinde Bayburt için üç önemli araştırma yaptırılmıştır. “Bayburt Kırsal Üretiminde Kadının Rolü”, “Üniversitenin Bayburt’un Gelişme Potansiyellerini Desteklemekte Muhtemel Rolleri” ve “Bayburt İli Sebze Tarımı ve Potansiyelinin Arttırılması” konulu bu araştırmaların amacı; Bayburt için önemli olduğunu düşündüğümüz bu konuların ilmi biçimde irdelenmesini sağlamak, çıkan sonuçların ilgililerce tartışılması ve elde edilen çıkarımlarla, Bayburt için yapılması gerekenlere karar verilmesine yardımcı olmaktır.
Bayburt incelenirken gerek okuduklarımızdan, gerek istatistiklerden, gerek tarihi süreç içinde yaşadıklarımızdan ve gerekse üç yılı aşkın bir süredir gözlemlediklerimizden kolayca çıkarılabilecek sonuç; Bayburt için öncü olarak ortaya çıkan Tarım ve Hayvancılık, Taşçılık ve Turizm sektörlerinden, Tarım ve Hayvancılığın önde olduğu ve dolayısıyla özel öneme sahip bulunduğudur.
BAYPROJE olarak; Temmuz 2011'de yazdığımız Bayburt Seyahati Gözlem ve İnceleme Raporu, Mayıs 2012'de düzenlediğimiz ve kitap haline getirdiğimiz Bayburt’a Yatırım Yapan Girişimci Öyküleri Kongresi, Temmuz 2012'de yazdığımız Çiftçi Eğitim Seminerleri Değerlendirme Raporu ve Haziran 2014'te yazdığımız Bayburt Seyahat Raporu ile düzenlediğimiz ve katıldığımız tüm toplantılarda, Bayburt için kırsal kesimin ve dolayısı ile Tarım ve Hayvancılık Sektörü’nün önemini ısrarla vurguladık.
Bayburt’un toplam arazisinin yüzde 57'si çayır ve mera (Türkiye genelinde bu oran yüzde 28'dir), yüzde 35’i ise tarım arazisidir. Sahip olduğu 900 kilometre büyüklüğündeki ovası Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinin en büyük tarım arazisidir. Yapımı tamamlanan sulama amaçlı Demirözü Barajı ile son 5-6 sene içinde inşa edilen ve edilmekte olan 20'ye yakın sulama göleti ve Bayburt’un sahip olduğu Çoruh nehri ve kolları önümüzdeki yıllarda “sulu tarım” olanaklarını ciddi şekilde artırmış olacaktır. (Sulama tekniklerini geliştirmek koşuluyla)
Dolayısı ile hayvancılık ve hayvancılığı destekleyen bitkisel üretimin, Bayburt’un en önemli ekonomik potansiyeli olduğu açıktır. Bayburt’ta sanayi üretimi de tarım ve hayvancılık sektörünün girdi ve çıktılarına göre şekillenecektir.
Son 30 yılda Bayburt’un nüfusu, hızlı bir göç olgusu ile azalmaktadır. Özellikle kırsal kesimde gözlenen bu hızlı göçe rağmen, hala Bayburt kırsalında (köy ve ilçelerde) yaşayanların toplam il nüfusuna oranı yüzde 52'dir. Türkiye genelinde bu oranın yüzde 22,7 olduğu dikkate alınırsa, sadece bu göstergeye göre bile il ekonomisinde kırsal kesimin (tarım ve hayvancılığın) önemi kolayca anlaşılmaktadır.
Bu arada; 2013 sonu itibariyle, Bayburt’ta 76.000 büyükbaş, 61.000 küçükbaş hayvan ve 50.000 civarında da arı kovanı olduğunu belirtmemiz gerekiyor. Bu rakamların mevcut mera-tarım arazisi potansiyeli ve tarihi veriler dikkate alındığında rahatlıkla iki katına çıkarılabileceğini de iddia edebiliriz.
Kırsal kesimde çiftçinin mücadele ettiği ağır kış şartları, yetersiz yaşam koşulları, eğitim, sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamaması, ürününü pazarlamadaki güçlükleri, yüksek girdi maliyetleri, tarım ve hayvancılıkta uygulanan yeni teknolojilerin öğretilmemiş olması, tarım ve teşvik politikalarındaki aksaklıklar göç hızını artırmıştır. (Bayburt’un köylerinin 1965 yılındaki nüfusu 84.925 iken, 2013 yılında 39.294 düşmüştür). Öyle ki, Bayburt’un 1989 yılında il olması ve 2008 yılında Bayburt Üniversitesi'nin kurulmuş olması dahi bu hızlı göçü durduramamıştır.
Bu durum tespitinden hareket eden Bayburt Bilgi Paylaşım ve Proje Üretim Derneği (BAPROJE), Bayburt kırsalında mevcut potansiyeli harekete geçirebilmek için neler yapılması gerektiği konusunda sürekli istişarelerde bulunmakta, fikir üretmekte, iyi örnekleri tanıtmakta, ortaya çıkan olumlu fırsatlardan çiftçilerin yararlanmasına katkıda bulunmaya çalışmaktadır.
BAYPROJE Bayburt kırsalında özellikle aile işletmelerinin daha verimli ve kaliteli üretim yapabilmeleri, ürettiklerini uygun koşullarla satabilmeleri, sonuç itibariyle toplam gelirlerini ve refah seviyelerini artırabilmeleri için, alınacak tedbirler ve uygulanacak projeler konusunda ortak aklı ortaya çıkarmaya çalışmaktadır.
Bayburt kırsal kesimde aile işletmelerinin verimli ve kaliteli bir üretim yaparak, karlı bir faaliyet yürütebilmelerinde, kadının önemli bir fonksiyonu olduğu, uzun yıllardır gözlemlenen bir husustur.
Genel olarak, kırsal kesimde yaşayan kadınlarımızın eğitimlerinin, hayat standartlarının, yaşam koşullarının şehirlerde yaşayanlara nispeten daha düşük, ancak sorumluluklarının daha fazla olduğu da bilinmektedir. Ayrıca, kadınların üretim hayatının belirli bölümlerinde, erkeklerden daha becerikli, verimli ve başarılı oldukları gözlemlerle kolayca tespit edilebilmektedir.
Esasen aile ekonomisinde kadın ve erkeğin birbirlerini tamamlayacak biçimde iş bölümü yapmaları, aile işletmelerinde verimliliği ve toplam geliri artırıcı etki yapmaktadır. Kadınların ekonomik yaşama katılımının artırılması, ülkelerin büyüme hızını etkileyen bir faktör olarak değerlendirilmektedir.
Öte yandan, kırsal kesimin kendine özgü koşulları, üretim biçimleri ve süreçleri vardır. Dolayısı ile kırsal kesim kadınının konumunun ve etkinliğinin özel olarak incelenmesi gerektiği açıktır.
Derneğimiz, yukarıda sıraladığımız ön kabullerden hareket ederek, Bayburt kırsalında yaşayan kadınlarımızın konumunu, yaşam koşullarını, üretime katkılarını, gelecekle ilgili düşüncelerini, ekonomik yaşama katkılarının artırılması yollarını ilmi biçimde araştırma gereği duymuştur. Bu sebeple “Bayburt Kırsalında Üretimde Kadının Rolü ve Etkinliğinin Artırılması Proje Raporu” konulu bir bilimsel araştırma yaptırılmıştır. (Rapora www.bayproje.org.tr adresinden yayınlar bölümüne girerek ulaşabilirsiniz.)
Böyle bir araştırma yaptırılmasına karar verilirken, şu soruların da cevabının bulunması beklenmiştir:
- Bayburt’un kalkınmasında kırsal kesimin (dolayısıyla tarım ve hayvancılığın) önemli bir yeri olduğuna göre, kırsalda kurulu aile işletmelerinin yapısı, ortalama büyüklüğü, üretim biçimi nasıldır?
- Bu işletmelerde kadının yeri nedir?
- Kırsal kesim aile işletmelerinde kadının üretken yapısı etkin biçimde nasıl kullanılabilir ve bu etkinlik nasıl artırılabilir?
- Kırsal kesimde kadının üretime katkısını ve verimliliğini artırmak için, kadınlara dönük neler yapılmalıdır?
- Bayburt kırsalında genel olarak erkeğin mevcut şartların ağırlığı ve olumsuzluğu karşısında takındığı kötümser ve kaderci tavrın değiştirilmesinde aile işletmelerinin kadın üyeleri etkin olabilir mi? Öncülük yapabilir mi?
Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahri Yavuz ve çalışma arkadaşları tarafından yürütülmüş ve yaklaşık 1,5 yılda tamamlanabilmiştir. Bayburt kırsalında 9 yerleşim biriminde, 120 kadınla yüz yüze yapılan anket çalışması, daha sonra konuyla ilgili kamu yöneticileri ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri ile yapılan iki ayrı toplantıda her yönü ile değerlendirilmiştir. Ayrıca yapılan swot analizi ile çalışma desteklenmiştir.
Kanaatimizce, bu güne kadar Bayburt kırsalındaki kadının konumunu ve üretim potansiyelini inceleyen en kapsamlı çalışma olan bu araştırma projesi, büyük ölçüde amacına ulaşmıştır.
Bu kitabın, konuya ilgi duyan, Bayburt’u düşünenlere, Bayburt için çaba sarf eden Kamu Yöneticileri ve Sivil Toplum Kuruluşları’na yapacakları çalışmalarda yardımcı olacağını umuyoruz."
Bayburt köyleri nüfusunun 1965 yılında 84 bin 925 iken, 2013 yılında 39 bin 294 düştüğünü ve Bayburt'un 1989'da il olmasına rağmen göçün önüne geçemediğini hatırlatan Bayrak, kırsaldaki göçün durdurulması için hazırlanan “Bayburt Kırsalında Üretimde Kadının Rolü ve Etkinliğinin Artırılması Proje Raporu" çalışmasının ise amacına ulaştığını belirtti. İşte o yazı:
"Bayburt Bilgi Paylaşım ve Proje Üretim Derneği (BAYPROJE) dört yıla yakın bir süredir, Bayburt’un göreceli üstünlüklerinin ve zayıf yönlerinin neler olduğunu tespit ederek; sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak maksadıyla, muhtelif raporlar yayınlamakta, kongreler düzenlemekte, Bayburt’la ilgili Doktora ve Yüksek Lisans çalışmalarını destekleyip, teşvik etmekte ve böylece Bayburt üstünde daha fazla kafa yorulması ve uygulanabilir somut sonuçlar çıkarılabilmesini sağlamaya çalışmaktadır.Yukarıda sıraladığımız faaliyetlerin devamı olarak; son iki yıl içinde Bayburt için üç önemli araştırma yaptırılmıştır. “Bayburt Kırsal Üretiminde Kadının Rolü”, “Üniversitenin Bayburt’un Gelişme Potansiyellerini Desteklemekte Muhtemel Rolleri” ve “Bayburt İli Sebze Tarımı ve Potansiyelinin Arttırılması” konulu bu araştırmaların amacı; Bayburt için önemli olduğunu düşündüğümüz bu konuların ilmi biçimde irdelenmesini sağlamak, çıkan sonuçların ilgililerce tartışılması ve elde edilen çıkarımlarla, Bayburt için yapılması gerekenlere karar verilmesine yardımcı olmaktır.
Bayburt incelenirken gerek okuduklarımızdan, gerek istatistiklerden, gerek tarihi süreç içinde yaşadıklarımızdan ve gerekse üç yılı aşkın bir süredir gözlemlediklerimizden kolayca çıkarılabilecek sonuç; Bayburt için öncü olarak ortaya çıkan Tarım ve Hayvancılık, Taşçılık ve Turizm sektörlerinden, Tarım ve Hayvancılığın önde olduğu ve dolayısıyla özel öneme sahip bulunduğudur.
BAYPROJE olarak; Temmuz 2011'de yazdığımız Bayburt Seyahati Gözlem ve İnceleme Raporu, Mayıs 2012'de düzenlediğimiz ve kitap haline getirdiğimiz Bayburt’a Yatırım Yapan Girişimci Öyküleri Kongresi, Temmuz 2012'de yazdığımız Çiftçi Eğitim Seminerleri Değerlendirme Raporu ve Haziran 2014'te yazdığımız Bayburt Seyahat Raporu ile düzenlediğimiz ve katıldığımız tüm toplantılarda, Bayburt için kırsal kesimin ve dolayısı ile Tarım ve Hayvancılık Sektörü’nün önemini ısrarla vurguladık.
Bayburt’un toplam arazisinin yüzde 57'si çayır ve mera (Türkiye genelinde bu oran yüzde 28'dir), yüzde 35’i ise tarım arazisidir. Sahip olduğu 900 kilometre büyüklüğündeki ovası Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinin en büyük tarım arazisidir. Yapımı tamamlanan sulama amaçlı Demirözü Barajı ile son 5-6 sene içinde inşa edilen ve edilmekte olan 20'ye yakın sulama göleti ve Bayburt’un sahip olduğu Çoruh nehri ve kolları önümüzdeki yıllarda “sulu tarım” olanaklarını ciddi şekilde artırmış olacaktır. (Sulama tekniklerini geliştirmek koşuluyla)
Dolayısı ile hayvancılık ve hayvancılığı destekleyen bitkisel üretimin, Bayburt’un en önemli ekonomik potansiyeli olduğu açıktır. Bayburt’ta sanayi üretimi de tarım ve hayvancılık sektörünün girdi ve çıktılarına göre şekillenecektir.
Son 30 yılda Bayburt’un nüfusu, hızlı bir göç olgusu ile azalmaktadır. Özellikle kırsal kesimde gözlenen bu hızlı göçe rağmen, hala Bayburt kırsalında (köy ve ilçelerde) yaşayanların toplam il nüfusuna oranı yüzde 52'dir. Türkiye genelinde bu oranın yüzde 22,7 olduğu dikkate alınırsa, sadece bu göstergeye göre bile il ekonomisinde kırsal kesimin (tarım ve hayvancılığın) önemi kolayca anlaşılmaktadır.
Bu arada; 2013 sonu itibariyle, Bayburt’ta 76.000 büyükbaş, 61.000 küçükbaş hayvan ve 50.000 civarında da arı kovanı olduğunu belirtmemiz gerekiyor. Bu rakamların mevcut mera-tarım arazisi potansiyeli ve tarihi veriler dikkate alındığında rahatlıkla iki katına çıkarılabileceğini de iddia edebiliriz.
Kırsal kesimde çiftçinin mücadele ettiği ağır kış şartları, yetersiz yaşam koşulları, eğitim, sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamaması, ürününü pazarlamadaki güçlükleri, yüksek girdi maliyetleri, tarım ve hayvancılıkta uygulanan yeni teknolojilerin öğretilmemiş olması, tarım ve teşvik politikalarındaki aksaklıklar göç hızını artırmıştır. (Bayburt’un köylerinin 1965 yılındaki nüfusu 84.925 iken, 2013 yılında 39.294 düşmüştür). Öyle ki, Bayburt’un 1989 yılında il olması ve 2008 yılında Bayburt Üniversitesi'nin kurulmuş olması dahi bu hızlı göçü durduramamıştır.
Bu durum tespitinden hareket eden Bayburt Bilgi Paylaşım ve Proje Üretim Derneği (BAPROJE), Bayburt kırsalında mevcut potansiyeli harekete geçirebilmek için neler yapılması gerektiği konusunda sürekli istişarelerde bulunmakta, fikir üretmekte, iyi örnekleri tanıtmakta, ortaya çıkan olumlu fırsatlardan çiftçilerin yararlanmasına katkıda bulunmaya çalışmaktadır.
BAYPROJE Bayburt kırsalında özellikle aile işletmelerinin daha verimli ve kaliteli üretim yapabilmeleri, ürettiklerini uygun koşullarla satabilmeleri, sonuç itibariyle toplam gelirlerini ve refah seviyelerini artırabilmeleri için, alınacak tedbirler ve uygulanacak projeler konusunda ortak aklı ortaya çıkarmaya çalışmaktadır.
Bayburt kırsal kesimde aile işletmelerinin verimli ve kaliteli bir üretim yaparak, karlı bir faaliyet yürütebilmelerinde, kadının önemli bir fonksiyonu olduğu, uzun yıllardır gözlemlenen bir husustur.
Genel olarak, kırsal kesimde yaşayan kadınlarımızın eğitimlerinin, hayat standartlarının, yaşam koşullarının şehirlerde yaşayanlara nispeten daha düşük, ancak sorumluluklarının daha fazla olduğu da bilinmektedir. Ayrıca, kadınların üretim hayatının belirli bölümlerinde, erkeklerden daha becerikli, verimli ve başarılı oldukları gözlemlerle kolayca tespit edilebilmektedir.
Esasen aile ekonomisinde kadın ve erkeğin birbirlerini tamamlayacak biçimde iş bölümü yapmaları, aile işletmelerinde verimliliği ve toplam geliri artırıcı etki yapmaktadır. Kadınların ekonomik yaşama katılımının artırılması, ülkelerin büyüme hızını etkileyen bir faktör olarak değerlendirilmektedir.
Öte yandan, kırsal kesimin kendine özgü koşulları, üretim biçimleri ve süreçleri vardır. Dolayısı ile kırsal kesim kadınının konumunun ve etkinliğinin özel olarak incelenmesi gerektiği açıktır.
Derneğimiz, yukarıda sıraladığımız ön kabullerden hareket ederek, Bayburt kırsalında yaşayan kadınlarımızın konumunu, yaşam koşullarını, üretime katkılarını, gelecekle ilgili düşüncelerini, ekonomik yaşama katkılarının artırılması yollarını ilmi biçimde araştırma gereği duymuştur. Bu sebeple “Bayburt Kırsalında Üretimde Kadının Rolü ve Etkinliğinin Artırılması Proje Raporu” konulu bir bilimsel araştırma yaptırılmıştır. (Rapora www.bayproje.org.tr adresinden yayınlar bölümüne girerek ulaşabilirsiniz.)
Böyle bir araştırma yaptırılmasına karar verilirken, şu soruların da cevabının bulunması beklenmiştir:
- Bayburt’un kalkınmasında kırsal kesimin (dolayısıyla tarım ve hayvancılığın) önemli bir yeri olduğuna göre, kırsalda kurulu aile işletmelerinin yapısı, ortalama büyüklüğü, üretim biçimi nasıldır?
- Bu işletmelerde kadının yeri nedir?
- Kırsal kesim aile işletmelerinde kadının üretken yapısı etkin biçimde nasıl kullanılabilir ve bu etkinlik nasıl artırılabilir?
- Kırsal kesimde kadının üretime katkısını ve verimliliğini artırmak için, kadınlara dönük neler yapılmalıdır?
- Bayburt kırsalında genel olarak erkeğin mevcut şartların ağırlığı ve olumsuzluğu karşısında takındığı kötümser ve kaderci tavrın değiştirilmesinde aile işletmelerinin kadın üyeleri etkin olabilir mi? Öncülük yapabilir mi?
Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahri Yavuz ve çalışma arkadaşları tarafından yürütülmüş ve yaklaşık 1,5 yılda tamamlanabilmiştir. Bayburt kırsalında 9 yerleşim biriminde, 120 kadınla yüz yüze yapılan anket çalışması, daha sonra konuyla ilgili kamu yöneticileri ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri ile yapılan iki ayrı toplantıda her yönü ile değerlendirilmiştir. Ayrıca yapılan swot analizi ile çalışma desteklenmiştir.
Kanaatimizce, bu güne kadar Bayburt kırsalındaki kadının konumunu ve üretim potansiyelini inceleyen en kapsamlı çalışma olan bu araştırma projesi, büyük ölçüde amacına ulaşmıştır.
Bu kitabın, konuya ilgi duyan, Bayburt’u düşünenlere, Bayburt için çaba sarf eden Kamu Yöneticileri ve Sivil Toplum Kuruluşları’na yapacakları çalışmalarda yardımcı olacağını umuyoruz."
