Albert Camus René Char için “Karanlık bir yıkımdan buralara düşmüş, din¬gin kaya parçası” diyor. Adı kimi zaman Herakleitos’la, kimi zaman Rimbaud’yla, kimi zaman da Gerçeküstücülerle birlikte anılan ozanın devasa gölgesi bugün hâlâ vuruyor. Fransız şiirine. Char’ın Türkiye’deki sevdalıları üstünde Samih Rifat’ın 1990 yılında Adam Yayınlarından çıkan şiir seçkisi çevirisi büyük rol oynadı kuşkusuz. Şimdi Yapı Kredi Yayınları o seçkinin genişletilmiş, bir iki ufak tefek değişiklik yapılmış halini Türk okuruyla buluşturuyor.
Eluard’la, Picasso’yla, Braque’la, Miró’yla, Breton’la, Aragon’la dostluk; İkinci Dünya Savaşı yıllarında direniş yılları – sonradan kahramanlıklarının sözde olduğu anlaşılan birçok adın yanında Char’ın savaşçılığının ne kadar gerçek olduğunu vurguluyor. Samih Rifat önsözünde; büyük bir yaşamın izdüşümü yansıtan, “en gür sessizliğin sözü” bir şiir… Kayanın gizeminde, bilmecemsi bir dil. Şöyle diyor Char Herakleitos’tan, aslında elbette kendi bakış açısından söz ederken: “Einstein’ın çalışmalarının matematikle anlatımı, konusu nedeniyle kapalıdır, araştırıcının içeriği yabancılardan gizlemek istemesi ya da ekleme zorluklarla okuru dürtmek istemesi nedeniyle değil: gerçek kapalılık nesnelerin doğasından gelendir. Evren ve bizler fazlasıyla bilmeceyiz zaten, buna birşeyler ‘eklemek’ gerekmez.” Başta tüm o dostlukların etkisiyle biçimlenen, ardından kişisel bir yol tutup şiirin özüne yönelen, dili çekiçle döven bir şiir.
Bu Güneyli ozanın sesi, inanın, çok önemli, kulak verelim:
Söyle ateşin söylemeye çekindiğini
Havanın güneşi, gözüpek aydınlık,
Ve öl, herkes adına söylediğin için.
René Char / Seçme Şiirler
Çeviren: Samih Rifat
64 sayfa
