Türkiye’nin en yaşanabilir ili hangisi? Elbette ki kişisel beklentilere göre herkesin farklı cevaplar vereceği bir soru bu. Ama çok sayıda kriter kullanılarak yapılacak bir araştırma, Türkiye'nin en yaşanılabilir ilinin hangisi olduğu konusunda bir fikir verebilir. Zira dünyanın hemen hemen tüm gelişmiş ülkelerinde bu tip araştırmalar yapılır ve yayınlanır... Biz de Türkiye'de ilk kez böyle bir liste oluşturmaya karar verdik. Araştırmanın dünyadaki benzerlerini de örnek alarak kentler için yaşanılabilirlik kriterleri belirlemeye başladık. Suç oranı, deprem riski, sanata ve spora olan ilgi, hava kirliliğinde ve trafikte ne durumda olunduğu, yeşil alanlar miktarı, kişi başına düşen doktor ve hastane sayısı... Uzayıp giden bir liste oluştu elimizde... Sonuçta 28 tane alt bileşenden oluşan altı ana parametre yardımıyla listeyi oluşturmayı başardık. İlerleyen sayfalarda hesaplamanın nasıl yapıldığını detaylı olarak anlatacağız.
Burak Mavi’nin kaleminden
Aslında ayrıntılı olarak incelendiğinde liste sürprizlerle dolu... Ama durumu en trajik olan şehir, galiba bir zamanlar taşı toprağı altın denen, her yıl yüzbinlerce kişinin iş ve aş bulmak için akın ettiği İstanbul... “Koca şehir” listede kendisine 28'inci sırada yer bulabilmiş... Liste, şaşırtıcı gerçeklerden ibaret değil elbette... Hiç de sürpriz olmayan yanları da var... Mesela sıralamadaki son 15 ilin 14'ü Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan... Sadece biri Akdeniz'den: Osmaniye... Ancak Akdeniz, ilk 25'e en çok isim gönderen bölge... En dipteki şehir ise sadece 18,8 puan toplayabilen Ağrı.
Yaşanabilir şehirler araştırması nasıl yapıldı?
Yaşanabilir iller sıralaması belirlenirken her biri farklı ağırlıklara sahip altı ana parametre kullanıldı. Ana parametreleri belirleyen alt kriterlerin sayısı ise 28. Hatta onların çoğunun bir alt açılımı daha var.
HANGİ ŞEHİR KAÇINCI SIRADA?
1. ANKARA - PUANI 56,58
2. ISPARTA - PUANI 54,00
3. BOLU - PUANI 53,17
4. ESKİŞEHİR - PUANI 52,02
5. EDİRNE - PUANI 51,31
6. TRABZON - PUANI 49,45
18. ERZURUM - PUANI 40,53
23. ERZİNCAN - PUANI 39,15
28. İSTANBUL - PUANI 38,62
50. GÜMÜŞHANE - PUANI 34,57
51. BAYBURT - PUANI 34,07
81. AĞRI - PUANI 18,84
Ekonomi puanı, beş farklı alt parametre dikkate alınarak hesaplandı. Bunlar şehirlere göre GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla), 2007 yılında kentte yapılan kamu harcaması, şehirdeki ortalama konut kirası, kişi başına düşen araç ve konut sayıları. İlk iki parametrenin, yani söz konusu şehirde kişi başına düşen GSYİH ile kente yapılan kamu harcamasının ağırlıkları, yüzde 35'er olarak belirlendi. Diğer üç parametrenin toplam ağırlığı ise yüzde 30 oldu.
EKONOMİDE İLK 10 Ağırlığı % 25
1-Ankara
2-Kocaeli
3-Bolu
4-Tunceli
5-Çankırı
6-Edirne
7-Muğla
8-Eskişehir
9-Yalova
10-İzmir
KÜLTÜR-SANAT Ağırlığı % 8
Şehirlerin kültür sanat puanı hesaplanırken hepsinin ağırlığı eşit olan dört alt parametreden yararlanıldı. Kentlerin müze puanı, 2007 yılında müzeleri gezen yerli ziyaretçi sayısının nüfusa oranı ve eser sayısı dikkate alınarak hesaplandı. Sinema puanı illerdeki sinema salonlarının koltuk kapasiteleri ve 2007 yılındaki seyirci sayılarının ortalamaları alınarak belirlendi. Opera ve bale puanı hesaplanırken geçen yılki izleyici sayıları dikkate alındı. Tiyatro puanı da tıpkı sinema gibi koltuk kapasitesi ve izleyici sayısının ortalamaları alınarak hesaplandı.
KÜLTÜR SANATTA İLK 10
1-İstanbul
2-Ankara
3-Mersin
4-Antalya
5-Nevşehir
6-Kars
7-İzmir
8-Bursa
9-Trabzon
10-Eskişehir
GÜVENLİK Ağırlığı % 15
Güvenlik başlığı altında üç alt parametreye ilişkin istatistikler kullanıldı. Bunlardan ilk ikisi suçlarla ilgili istatistiklerdi. Öncelikle 2007 yılına ait Emniyet Genel Müdürlüğü'nün gözaltı sayıları ve TÜİK'in hapisle sonuçlanan suçlara ilişkin verilerinin ortalaması alınarak illerin suç puanı belirlendi. Ardından Deprem Araştırma Daire Başkanlığı'nca yayımlanan illere haritalar kullanılarak deprem risk puanı oluşturuldu. Suç puanının ortalama ağırlığı yüzde 60; deprem riskininki ise yüzde 40 olarak belirlenerek güvenlik puanı elde edildi.
GÜVENLİKTE İLK 10
1-Niğde
2-Mardin
3-Bitlis
4-Karaman
5-Rize
6-Trabzon
7-Bayburt
8-Ordu
9-Hatay
10-Adıyaman
KENT HAYATI Ağırlığı % 12
Kent hayatı başlığı, 6 alt parametreye göre belirlendi: Bu alt parametreler ve ana başlık içindeki ağırlıkları şöyle: Trafik (yüzde 25), hava kalitesi (yüzde 25), spor puanı (yüzde 15), kütüphane sayısı (yüzde 10), ve kreş puanı (yüzde 10), Trafik puanı, kişi başına düşen araç sayısı ve araç başına düşen kaza sayılarının ortalaması alınarak hesaplandı. Yeşil alan puanı, şehrin yüzölçümünün sahip olduğu ormanlık alana oranlanması yoluyla bulundu. Spor puanı, şehirdeki spor tesislerinin sayısı ve kapasitesinin nüfusa oranının toplam sporcu sayısının, nüfusa oranının ve spor kulübü başına düşen kişi sayılarının ayrı ayrı hesaplanmasıyla ortaya çıktı. Hava kalitesi puanı Sağlık Bakanlığı verileriyle, kütüphane puanı ise Kültür Bakanlığı 2007 yıl istatistiklerinde yer alan veriler dikkate alınarak hesaplandı. Son olarak kreş puanı İLEMOD verilerinden derlendi.
KENT HAYATINDA İLK 10
1-Antalya
2-Bolu
3-Muğla
4-Yalova
5-Kastamonu
6-Burdur
7-Sinop
8-Mersin
9-Kırklareli
10-Artvin
SAĞLIK Ağırlığı % 20
Sağlık puanı hesaplanırken iki alt parametreden yaralanıldı. Bunlar illerin 2007 yılına ait doktor başına ve yatak başına düşen hasta sayıları istatistikleri. Doktor ve yatak başına düşen kişi sayıları eşit ağırlıklı olarak değerlendirilerek illerin sağlık puanı oluşturuldu.
SAĞLIKTA İLK 10
1-Ankara
2-Elazığ
3-Eskişehir
4-Edirne
5-Isparta
6-Kırıkkale
7-Trabzon
8-Van
9-Bolu
10-Erzurum
EĞİTİM Ağırlığı % 20
Eğitim puanı, ağırlıkları yarı yarıya paylaşan iki alt parametre üzerinden hesaplandı. İlk parametre, ilk ve orta öğretim puanı... İkincisi ise üniversite puanı. İlk ve orta öğretim puanında, şehirde öğretmen başına ve derslik başına düşen öğrenci sayıları esas alındı ve ağırlığı yüzde 50 olarak belirlendi. Üniversite puanıysa, şehirdeki üniversite öğrencisi sayısının nüfusa oranlanması yoluyla bulundu. Üniversitesi olmayan şehirler bu parametrede sıfır çektikleri için eğitim alanında üst sıralara çıkabilmeleri mümkün olmadı.
EĞİTİMDE İLK 10
1-Isparta
2-Burdur
3-Edirne
4-Bolu
5-Gaziantep
6-Kütahya
7-Çanakkale
8-Eskişehir
9-Kırıkkale
10-Trabzon
ANKARA
Başkent, en yaşanabilir kentler sıralamasında ilk sırada yer alıyor. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre nüfusu 4.5 milyona yaklaşan başkentin birinci sıraya yerleşmesinin nedenleri şöyle: Ankara, araştırma için belirlediğimiz 4 ana parametreden ekonomi ve sağlık alanında birinci sırada, sanatta ise ikinci sırada yer alıyor. Bu birinciliklerin alt bileşenlerine gelince… Ekonomiden başlayalım. Ekonomi başlığı altında beş alt parametre var. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'ya (GSYİH) bakacak olursak, Ankara, kişi başı GSYİH sıralamasında onuncu il konumunda. 2007 yılında kişi başına yapılan kamu harcamasında ise 1.457 YTL ile Tunceli'nin ardından ikinci sırada yer alıyor. Konut kiralarında İstanbul, Antalya ve İzmir'in ardından Türkiye'nin en pahalı ili. Ne var ki bir zenginlik göstergesi olarak kabul edilen araç ve konut sahipliği oranlarında üst sıralara yerleşmiş durumda. Türkiye'de araç yoğunluğu en yüksek beşinci il olan Ankara'da 4.6 kişiye bir araç düşüyor. Şehrin artan araç sayısı bir zamanlar düzenli trafiği ile ünlü olan kentte manzarayı değiştirmiş gibi görünüyor. Çünkü Ankara Türkiye'de araç başına kaza oranı en yüksek olan yedinci il. Araç başına düşen kaza oranında birincilik Kocaeli'ne ait. Konut başına düşen kişi oranında ise Türkiye'nin 13'üncüsü olan Ankara'da yaklaşık 3.5 kişiye bir konut düşüyor.
Başkent'in birinciliğe oturmasında önemli katkısı olan sağlık altyapısı aynı zamanda Türkiye'nin en iyisi konumunda bulunuyor. Ankara'da doktor başına düşen kişi sayısı 293. En yakın rakibi Edirne'de bu oran 416 kişi iken, 20'nci sırada yer alan İstanbul'da ise 818.5 kişiye bir doktor düşüyor. Hastane alt yapısı açısından da üst sıralarda yer alıyor Ankara. Başkentte, yatak başına düşen kişi sayısı 295. Bu oran onu 14'üncü sıraya taşıyor. Birinci olan Van'da ise 162 kişiye bir yatak düşüyor. Dolayısıyla başkentin hastane yatırımlarına ağırlık vermesi gerekiyor. Sanatta ikinci sıradaki Ankaralıların müzelere ilgisi yoğun. Yerli ziyaretçi sayısını kent nüfusuna oranlayarak tespit ettiğimiz müzeye gitme oranında Türkiye yedincisi konumunda olan Ankara'da müzeler geçen yıl 900 bine yakın yerli ziyaretçi kabul etmiş.
Geçen yıl oyunları izleyen seyirci sayısının nüfusa oranlamasıyla bulduğumuz tiyatroya gitme oranında ise Ankara, Kars'ın ardından ikinci sırada yer alıyor. Başkentte geçen yıl 675 bin kişiye yakın izleyici tiyatro oyunlarına gitmiş. Kars'ta bu sayı 108 bin, 11'inci sırada yer alan İstanbul'da ise 744 bine yakın. Ankara sinemaya gitme oranında Bursa'nın ardından ikinci sırada yer alıyor. Geçen yıl başkent sinemaları 2 milyon 845 bin civarında izleyiciyle buluşmuş, Bursa'da bu rakam 1 milyon 590 bin, İstanbul'da ise 5 milyon 760 bin civarında. Opera ve bale konusunda ise başkentin notu düşük, İstanbul, Mersin ve Antalya'nın ardından dördüncü sırada yer alıyor. Eğitim başkentin yatırım yapması gereken bir diğer alan olarak görünüyor. Öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları değerlendirildiğinde Ankara, Türkiye sıralamasında ancak 51'inci sırada yer alabildi. 181 bin üniversite öğrencisinin olduğu başkent, üniversite öğrencisi yoğunluğu bakımından Türkiye'nin 15'incisi konumunda. Başkentin güvenlik karnesi de çok parlak değil. Geçen yıl hüküm giyen suçluların nüfusa oranına baktığımızda Ankara 43'üncü sırada yer alıyor, İstanbul ise 41'inci sırada. Yine geçen yıl gözaltına alınan kişi sayısının nüfusa oranına bakarsak bu kez de başkent 67'nci, İstanbul 80'inci sırada yer alıyor. Deprem riski açısından başkentin ortalama deprem riski 100 üzerinden 50 puan. Orman alanının toplam alana oranında başkent 61'inci sırada bulunurken, hava kalitesi açısından da 100 üzerinden 50 puan alabildi. Kişi başına düşen sporcu, spor tesisi ve spor kulübü ortalamalarıyla başkent spora yatkınlık konusunda Türkiye 66'ncısı.
ANKARA HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 1
Sağlık 1
Eğitim 21
Güvenlik 34
Kent hayatı 42
Kültür sanat 2
ISPARTA
Isparta'nın ikinci sırada yer alması sürpriz olarak değerlendirilebilir. Ancak kent onu ikinciliğe taşıyacak oldukça sağlıklı verilere sahip. Isparta her şeyden önce zengin bir şehir: Kişi başı GSYİH'da 42'nci sırada olduğuna aldanmayın, kişi başına düşen kamu harcamasında 788 YTL ile Türkiye yedincisi. Konut başına düşen kişi sayısı 3.2 ve bu oran Isparta'yı Türkiye altıncısı yapıyor. Konut konusunda zirvede olan Yalova'da bu oran 2.1 seviyesinde. Diğer yandan araç başına düşen kişi sayısına baktığımızda ise Türkiye'de yedinci sırada yer alıyor. Buna rağmen trafiği epeyce iyi görünüyor. 2007 yılı verilerine göre araç başına düşen kaza sayısının düşüklüğü bakımından 9'uncu sırada yer alıyor. 
Isparta eğitim verileriyle de Türkiye'nin zirvesinde bulunuyor. İlk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Türkiye'nin en iyi üçüncü ili konumunda bulunuyor. Üniversite öğrencisi yoğunluğunda Türkiye ikincisi. Doktor ve yatak başına düşen kişi sayısında beşinci sıraya yerleşmiş. Güvenlik konusunda ise durumu pek parlak değil. Geçen yılki gözaltı oranlarına bakıldığında kent 19'uncu sırada yer alıyor. Ancak hüküm giyen suçlu sayısının nüfusa oranında 77'inci sırada. Deprem riski açısından ise 100 üzerinden 36 puan alabilmiş. Isparta yeşil alan oranı konusunda Türkiye'de 28'inci sırada olmasına rağmen hava kalitesi vasatın altında. Spora yatkınlık oranında da kent yine 28'inci sırada yer alıyor. Sanata olan ilgide ise 24'üncü sıraya yerleşiyor.
ISPARTA HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 13
Sağlık 5
Eğitim 1
Güvenlik 48
Kent hayatı 33
Kültür sanat 24
BOLU
Bolu'nun yaşanılabilirlik endeksinde üçüncü çıktığını gören herkesin aklından ilk etapta sert kış ayları geçebilir. Deprem riskinin yüksek olması da akla gelen muhtemel ikinci endişe olabilir. Ne var ki Bolu, eğitim, sağlık, ekonomi ve kent hayatı parametrelerinde ilk 10'a girebilecek kadar iyi verilere sahip. Eğitimde ilk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında 36'ncı sırada ancak, üniversite öğrencisi yoğunluğu açısından Türkiye'nin üçüncü ili. Sağlıkta doktor başına düşen kişi sayısında 13'üncü sırada yer alıyor. Yatak başına düşen kişi sayısında ise altıncı sırada… Hava kalitesi açısından en iyi kentlerden birisi, trafik açısından Türkiye ortalaması diyebiliriz, 44'üncü sırada. Türkiye'nin ormanlık alan oranı en yüksek dördüncü ili. Kentin spora ilgisi ise onu Türkiye sıralamasında 14'üncü sıraya taşıyor. 
Okul öncesi çocuk nüfusu mevcut kreş kapasitesiyle oranlandığında ise Türkiye'nin en iyi durumdaki 19'uncu kenti. Bu rakamlar Bolu'yu kent hayatında ikinci sıraya taşıyor. Diğer yandan Bolu'nun ekonomik parametreleri de hayli iyi görünüyor. Bolu kişi başına düşen GSYİH oranında ikinci sırada yer alıyor, geçen yıl kişi başına yapılan kamu harcaması miktarında ise 186 YTL ile 18'inci sırada. Konut başına düşen kişi sayısı açısından durumu parlak değil, 54'üncü sırada. Konut açığı var gibi görünüyor. Araç yoğunluğunda ise Türkiye'nin 9'uncu ili, suç istatistikleri bakımından en düşük oranlara sahip 30'uncu ili konumunda. Ancak kentin büyük kısmı birinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Bu yüzden Bolu, deprem güvenliğinde 100 üzerinden ancak 26 puan alabildi. Kent sanata ilgi açısından da Türkiye'nin 18'incisi konumunda bulunuyor.
BOLU HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 3
Sağlık 9
Eğitim 4
Güvenlik 70
Kent hayatı 2
Kültür sanat 18
ESKİŞEHİR
Eskişehir'in öyküsü kentlerin gelişiminde yerel yöneticilerin ne kadar etkin olduğunu ispatladı. Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nı iki dönemdir yürüten Yılmaz Büyükerşen, bir kentin nasıl ayağa kaldırılabileceğini en kestirme yoldan göstermiş oldu. Eskişehir defalarca haberlere konu olurken bazılarına göre Türkiye'nin en yaşanabilir şehri. Yine de bizim hazırladığımız yaşanılabilirlik endeksinde şimdilik dördüncü sırada. Eğitim, sağlık, ekonomi ve sanat alanlarında ilk 10'da yer alan Eskişehir'in handikaplarından başlayalım: Eskişehir'i zirveden alan başta suç istatistikleri. 2007 yılı içinde yapılan gözaltı sayısının nüfusa oranında 67'nci, hüküm giyenlerin nüfusa oranında ise 68'inci sırada yer alıyor. Araç yoğunluğu en düşük olan 13'üncü il. Buna rağmen araç başına düşen kaza oranına bakıldığında Türkiye'nin en kötü trafiğine sahip 25'inci ili. Kent orman alanı oranı açısından vasat durumda, 48'inci sırada. Hava kalitesi de 100 üzerinden 50 alabilecek değerde. Ancak tüm bunların yanında Eskişehir zengin bir kent: Kişi başına düşen GSYİH açısından 17'nci sırada. 2007 yılında kişi başına düşen kamu yatırımı bakımından sekizinci sırada. Konut yoğunluğu açısından Türkiye'nin en yoğun sekizinci ili. Ancak aynı zamanda ortalama konut kirası en pahalı 16'ncı şehir. Açıköğretim hariç iki üniversite ve 40 bine yakın öğrencisi bulunan Eskişehir'de yüksek öğrenim iyi olmasına rağmen ilk ve orta öğretim vasat. Deprem riski açısından ise en iyi 13'üncü il.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 8
Sağlık 3
Eğitim 8
Güvenlik 30
Kent hayatı 32
Kültür sanat 10
EDİRNE
Edirne'yi endeksin üst sıralarına taşıyan ekonomi, eğitim ve sağlık alanındaki durumu. Edirne, ekonomik parametrelerde altıncı sırada yer alıyor. Kişi başına düşen GSYİH ve kamu harcamalarında 11, konut yoğunluğunda 26, araç yoğunluğunda ise 14'üncü sırada yer alan kent, ilk ve orta eğitimde öğretmen ile derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Türkiyenin en iyi durumdaki 15'ci ili. Üniversite öğrencisi yoğunluğu bakımından ise dördüncü sırada. Güvenliğe gelince... Edirne deprem riski açısından orta sıralarda olan bir kent, ancak suç istatistikleri bir hayli yüksek görünüyor. Geçen yılın verilerine göre Türkiye'nin kişi başı suç istatistikleri en kötü durumda olan 11'inci ili. Sağlık alanında ise kent oldukça iyi bir durumda. Doktor başına düşen kişi sıralamasında en iyi durumdaki ikinci il, yatak başına düşen kişi sayısında ise sekizinci sırada. Kent hava kalitesi açısından vasatın altında., sahip olduğu ormanlık alan bakımından da durum farklı değil, 55'inci sırada. Spora ilgi açısından 37, Sanatla meşguliyet bakımından 15'inci sırada bulunuyor. Şehrin suç oranlarını düşürmesi, hava kalitesini yükseltmesi ve orman alanlarını artırması gerekiyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 6
Sağlık 4
Eğitim 3
Güvenlik 39
Kent hayatı 53
Kültür sanat 15
TRABZON
Güzel bir liman kenti olan Trabzon'un listenin üst sıralarında olması süpriz degil. Eğitim, güvenlik, sağlık ve sanat alanlarında ilk 10 içinde yer alan Trabzon, ekonomi ve kent hayatına ilişkin verilerini iyileştirirse daha da üst sıralara taşınabilir. Trabzon ilk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları itibariyle 26'ıncı sırada bulunuyor. Üniversite öğrencisi yoğunluğu açısından ise 11'inci sırada yer alıyor. Güvenliğe gelince... Trabzon, Türkiye'de deprem riskinin en düşük olduğu dördüncü kent konumunda, suç istatistiklerinde ise en iyi konumdaki 20'nci il. Sağlık alanında doktor ve yatak başına düşen kişi sayısına bakıldığında yedinci sırada. Sanata olan ilgisi ise bu katogoride. Trabzon'u en iyi dokuzuncu il yapıyor. Trabzon'un ekonomik verilerini düzeltmesi gerekiyor. Kişi başı GSYİH'da 49'uncu, kamu harcamalarında 10'uncu, konut yoğunluğunda 15'inci araç yoğunluğunda 54'üncü sırada yer alıyor. Ortalama konut kirasında ise 25'inci en pahalı il. Hava kalitesinde 100 üzerinden 75 puan alan Trabzon, yeşil alanda 34'üncü...
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 35
Sağlık 7
Eğitim 10
Güvenlik 6
Kent hayatı 38
Kültür sanat 9
KIRIKKALE
Kırıkkale'yi üst sıralara taşıyan parametrelerin başında sağlık ve eğitim geliyor. Sağlık alanında doktor ve yatak başına düşen kişi sayısına göre Türkiye'nin en iyi konumdaki altıncı ili olan Kırıkkale, ilk ve orta öğretimdeki öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci oranında da dokuzuncu sırada bulunuyor. Kent güvenlik konusunda 32'inci sırada yer alıyor. Hava kalitesi ortalama seviyede, 100 üzerinden 50 puan aldı. Kentin en önemli eksikliklerinden birisi orman alanları: Orman alanlarının kentin toplam alanına oranlanması sonucu oluşturulan sıralamada ancak 68'inci sıraya yerleşebildi. Ekonomik parametrelere göre 16'ıncı sırada bulunuyor. Kişi başına düşen GSYİH'da 15'inci sırada yer bulan kent, kamu harcamalarında 27'inci olmuş sırada konumlanmış. Kırıkkale'de kira fiyatları Türkiye ortalamasına yakın, 45'inci sırada. Konut yoğunluğu açısından da Türkiye'nin yedinci gelişmiş ili. Buna rağmen kentte araç yoğunluğu çok düşük. 59'uncu sırada yer alıyor. Ancak araç yoğunluğuna aldanmayın trafiği hayli kötü durumda, araç başına düşen kaza sayısı en yüksek 10'uncu il. Sanat dallarıyla olan meşguliyette'de vasatın altında. Spora olan ilgi ise zirvede, sporcu, spor kulübü, ve tesis ortalamalarıyla Türkiye'nin sporla en yakından ilgilenen beşinci ili konumunda bulunuyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 16
Sağlık 6
Eğitim 9
Güvenlik 32
Kent hayatı 50
Kültür sanat 48
BURDUR
Burdur eğitim alt yapısı ve sağlıklı kent hayatı ile ön plana çıkan illerden. Yaşanılabirlik endeksinde sekizinci sırada bulunuyor. Kentin alt yapısı bir hayli iyi görünüyor. Burdur ilk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında Türkiye ikincisi. Kentteki üniversite öğrencisi yoğunluğu açısından da Türkiye'nin sekizinci gelişmiş ili. Kent hayatında Burdur'u altıncı sıraya taşıyan parametreler şöyle. Aslında kentin hava kalitesi ortalama seviyede ama orman alanı oranında ise oldukça iyi konumda, 18'inci sırada Burdur'da araç sayısı hayli yoğun neredeyse her 4 kişiye bir araba düşüyor ancak buna rağmen Türkiye'nin trafiği en sorunsuz illerinden. Araç başına düşen kaza sayısında en düşük ikinci il. Kentli insanın spora ilgi endeksinde 17'inci sırada yer alıyor. Kentin deprem riski hayli yüksek, Burdur'un yerleşim alanının büyük çoğunluğu birinci derece deprem bölgesi ve bu yüzden deprem güvenliği açısından 100 üzerinden ancak 24 alabildi. Kent insanının sanata olan ilgisi tam olarak Türkiye ortalamasını yansıtıyor. 41'inci sırada. Kent ekonomik parametrelerine gelince... Kişi başına GSYİH'da 29'uncu il, kamu harcamasında 37'inci, konut yoğunluğunda 21'inci il. Konut kiralarında ise Türkiye'nin en ucuz 22'inci kenti. Suç puanında da 65'inci sırada yer buluyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 14
Sağlık 30
Eğitim 2
Güvenlik 74
Kent hayatı 6
Kültür sanat 41
ANTALYA
Antalya kent hayatı sıralamasına göre Türkiye'nin birinci ili. Sanat alanında da dördüncü sırada yer alıyor. Antalya'nın daha üst sıraları zorlamasına engel olan handikaplarından birincisi eğitim. İlk ve ortaöğretim'de öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında Antalya 59'uncu, üniversite öğrencisi yoğunluğunda ise 47'inci sırada yer alıyor. Antalya deprem riski konusunda Türkiye'nin en güvenli 10'uncu ili. Kentin yaşam alanı büyük oranda ikinci derece deprem alanı üzerine kurulmuş, kalan kısmı ise birinci, üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgesinde... Antalya'nın problemi suç istatistiklerinde: Geçen yıl kişi başına düşen suç verilerine göre Antalya 80'inci sırada yer alıyor. Ekonomik parametrelere bakıldığında kent 67'inci sıraya geriliyor. Antalya konut yoğunluğu açısından 19'uncu sırada olmasına rağmen, kira ortalamasında epeyce pahalı bir şehir: En yüksek kira ortalamasına sahip ikinci şehir...Kent aynı zamanda araç yoğunluğu en yüksek olan ikinci il, 3.9 kişiye bir araç düşüyor. Trafiği ise vasatın altında, 47'inci sırada. Sağlık alanında da altyapısı en iyi 15'inci il.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 28
Sağlık 15
Eğitim 59
Güvenlik 31
Kent hayatı 1
Kültür sanat 4
ELAZIĞ
Kentlerin yaşanılabilirlik endeksinde nihayet bir Doğu Anadolu ili 10'uncu sırada yer buldu. Aslında Elazığ parametreler içinde sadece sağlık altyapısında ilk 10'a girebiliyor. Doktor ve yatak başına düşen kişi sayısına göre Elazığ, Türkiye'nin en gelişmiş sağlık altyapısına sahip ikinci ili. Kentin ekonomiye yönelik verileride gayet iyi, 17'inci sırada. Kişi başına GSYİH'da 30'uncu, kamu harcamalarında dördüncü, konut, kiralarında 39'uncu, konut yoğunluğunda 47'inci, araç sayısında ise 55'inci sırada. Araç yoğunluğu düşük olmasına rağmen kentin trafiği hayli kötü: Araç başına düşen kaza sayısı çok yüksek, 53'üncü sırada. Kent deprem riski açısından da güvenli görünmüyor. Elazığ'ın yaşam alanının yarıya yakını birinci, kalanı ise ikinci derecede deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Suç oranının düşüklüğü konusunda ise vasat bir performans çiziyor.: 47'inci sırada. Eğitim altyapısında da yetersizlik göze çarpıyor. İlk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayılarına göre 54'üncü sırada bulunuyor. İyi olan kentteki üniversite öğrencisi yoğunluğu, 16'ıncı sırada yer alıyor. Ormanlık alan konusunda da 62'inci sırada yer alan Elazığ'ın hava kalitesi de ortalama seviyede. Kent insanının sporla meşguliyeti ve spor altyapısı vasatın altında, 62'inci sırada bulunuyor. Kısaca Elazığ pek çok eksikliğine rağmen sağlık altyapısı ve ekonomik parametrelerinin iyiliği nedeniyle 10'uncu sıraya yerleşiyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 17
Sağlık 2
Eğitim 24
Güvenlik 63
Kent hayatı 71
Kültür sanat 51
ÇANAKKALE
Çanakkale yaşanılabilir kentler endeksinin 11'inci sırasındaki il. Özellikle eğitim altyapısıyla dikkat çekiyor. Eğitim altyapısına göre yedinci sırada yer alan kent ekonomiyle ilgili parametrelerde de ortalamanın üstünde yer alıyor. Kişi başına GSYİH'da 14'üncü, kamu harcamalarında 30'uncu, araç yoğunluğunda 12'inci, konut yoğunluğunda 32'inci sırada bulunuyor. Ortalama konut kirası endeksinde ise en ucuz 32'inci şehir. Kentin güvenlik açısından vasatın altında bir seyri var. Kişi başına suç istatistiklerinde 55'inci konumda ama daha önemlisi kentin yaşam alanı birinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Çanakkale'nin sağlık altyapısı yani doktor ve yatak başına düşen kişi sayısı ortalamanın çok üstünde, 26'ıncı sırada yer alıyor. Hava kalitesi ortalama seviyede ama kent sahib olduğu orman alanı açısından Türkiye'nin 10'uncu gelişmiş ili. Trafiği de oldukça iyi görünüyor. araç, başına kaza ortalaması en düşük 15'inci il. Kentli insanın sanata olan ilgisi de ortalamanın üstünde, 27'inci sırada, öte yandan spora olan ilgi bakımından 19'uncu. Çanakkale aynı zamanda 60 yaş ve üstü nüfusu en yoğun olan beşinci il.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 12
Sağlık 26
Eğitim 7
Güvenlik 76
Kent hayatı 11
Kültür sanat 27
NİĞDE
Deprem fobiniz varsa ve suç oranı düşük bir ilde yaşamak istiyorsanız bulabileceğinizin en iyisi Niğde. Kentin yaşam alanı dördüncü ve beşinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Yani son derece güvenli, sadece deprem açısından değil kişi başına düşen suç istatistikleri açısından da Türkiye'nin en güvenli ikinci ili. Niğde'nin ekonomiyle ilgili parametreleri de ortalamının üstünde, genel ortalamada 38'inci sırada yer alıyor. Kişi başına GSYİH'da 31'inci, kamu harcamalarında 46'ıncı, araç yoğunluğunda 37'inci, konut yoğunluğunda 33'üncü sırada bulunuyor. Ortalama konut kirasına göre de en ucuz 26'ıncı il. Araç yoğunluğu ortalamanın üzerinde buna rağmen trafiği hayli düzenli görünüyor. Araç başına kaza oranı en düşük olan 20'inci il. Spora ilgi açısından 40'ıncı sırada bulunuyor. Sanata olan ilgisi vasatın altında. 52'inci konuma geriliyor. Hava kalitesi oldukça yüksek, 100 üzerinden 75 puan aldı. Ancak orman alanı konusunda vasatın altında 70'inci sırada bulunuyor. Üç tarafı Toroslar'la çevrili kent, İç Anadolu Bölgesi'nin en yaşanılabilir dördüncü ili.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 38
Sağlık 58
Eğitim 16
Güvenlik 1
Kent hayatı 45
Kültür sanat 52
KOCAELİ
Kocaeli yaşanılabilirlik endeksinde 13'üncü sırada yer alıyor. Ekonomiyle ilgili parametrelerde Türkiye ikincisi konumunda duruyor. Kişi başına GSYİH'da ilk sırada yer alan kent, kamu harcamalarında 32'inci, konut yoğunluğunda 23'üncü, araç yoğunluğunda 53'üncü sırada bulunuyor. Zengin bir kent olan Kocaeli'de konut yoğunluğuna rağmen kiralar yüksek. Ortalama konut kirasında Türkiye'nin en pahalı 14'üncü ili. Araç yoğunluğu düşük olmasına rağmen Kocaeli, Türkiye'nin en berbat trafiğine sahip. Araç başına kazanın en yüksek olduğu il Kocaeli. Hava kalitesi ortalama seviyede, orman alanı oranı açısından Türkiye'nin 20'inci gelişmiş kenti. Kent sağlık altyapısı açısından Türkiye ortalamasının üstünde, 25'inci sırada bulunuyor. Eğitim altyapısı ise vasatın altında ilk ve orta öğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında 62'inci sıraya kadar gerilemiş. Ancak 18'inci sırada yer aldığı üniversite öğrencisi yoğunluğu açısından durumunu biraz toparlıyor. Kocaeli'de asıl sorun güvenlik. Kişi başına düşen suç verileri açısından 53'üncü sırada olan kent, deprem açısından da Türkiye'nin en riskli 13'üncü ili konumunda da bulunuyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 2
Sağlık 25
Eğitim 29
Güvenlik 71
Kent hayatı 48
Kültür sanat 17
İZMİR
Ege'nin incisi güzellik arayanlar için birinci sırada olsa da yaşanılabilir kentler endeksinde şimdilik 14'üncü... İzmir ekonomide 10'uncu,, sanatta ise yedinci sırada bulunuyor. Eğitimde vasatın altında: İlk ve orta eğitimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında 53'üncü sırada, üniversite öğrencisi yoğunluğunda ise 26'ıncı sırada konumlanıyor. Kişi başına düşen GSYİH'da yedinci, kamu harcamalarında 38'inci, konut yoğunluğunda üçüncü ancak buna rağmen ortalama konut kirasında en pahalı üçüncü il knumunda. Öte yandan araç, yoğunluğunda 17'inci sırada yer alan İzmir araç başına düşen kaza sayısıyla Türkiye'nin en kötü sekizinci trafiğine sahip. Birinci derecede deprem alanı üzerine kurulu olan İzmir, suç oranına 56'ıncı sıraya gerilemiş durumda.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 10
Sağlık 11
Eğitim 36
Güvenlik 77
Kent hayatı 29
Kültür sanat 7
KASTAMONU
Kastamonu, Sinop'un ardından 60 yaş ve üstü nüfusu en yüksek oranda olan ikinci il. Neredeyse ildeki her beş kişiden biri 60 ve üzeri yaşta. Kent hayatında Türkiye beşincisi, hava kalitesi en yüksek iller arasında, orman alanında beşinci, en iyi sekizinci trafiğe sahip, Kentin suç puanı kötü, 62'inci sırada yer alıyor. Deprem riski ise yüksek, şehrin yarısı birinci, geriye kalanı ikinci ve üçüncü derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Şehrin ekonomiyle ilgili parametreleri hayli iyi görünüyor. 18'inci sırada... Kişi başına düşen GSYİH'da 34'üncü, kamu harcamalarında 12'inci, araç yoğunluğunda 21'inci sırada yer alıyor. Araç yoğunluğu yüksek olmasına kaza oranına göre en iyi sekizinci trafiğe sahip. Kentin konut yoğunluğu düşük, 50'nci sırada doğal olarak ortalama konut kiraları yüksek, en pahalı 25'inci il. Kastamonu sakinlerinin sanata olan ilgisi vasatın altında, Türkiye genelinde 56'ıncı sırada bulunuyor. Spora ilgisi ise 34'üncü sırada ve ortalamanın biraz üstünde konumlanmış.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 18
Sağlık 18
Eğitim 22
Güvenlik 61
Kent hayatı 5
Kültür sanat 56
ARTVİN
Artvin Türkiye'nin en temiz şehri. Orman alanı oranında sekizinci en gelişmiş il. Dağ üzerine kurulu şehir merkezinden çok Arhavi, Hopa gibi ilçeleriyle dikkat çekiyor. Kent hayatı sıralamasında Türkiye'nin 10'uncu kenti, ekonomiyle ilgili parametreleri ise şöyle: Kişi başına GSYİH'da 26'ıncı, kamu harcamasında 16'ıncı, konut yoğunluğunda ise en düşük 57'inci il. Doğal olarak konut kirasında da en pahalı 10'uncu kent. Araç yoğunluğu Türkiye ortalamasının altında, 53'üncü sırada... Buna rağmen araç başına düşen kaza oranı yüksek, 41'inci konumda. Artvin deprem riski en düşük yedinci il konumunda ancak suç oranı istatistikleri oldukça kötü, Türkiye genelinde 60'ıncı sıraya geriliyor. Artvin, eğitim altyapısına göre 49'uncu, sırada, sağlıkta ise 21'inci sıraya yerleşiyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 20
Sağlık 21
Eğitim 49
Güvenlik 11
Kent hayatı 10
Kültür sanat 34
ZONGULDAK
Zonguldak ekonomik parametrelerde Türkiye ortalamasının epey üzerinde, kent 23'üncü sırada yer alıyor. Kişi başına GSYİH'da 10'uncu, kamu harcamasında 57'inci,araç ve konut yoğunluğunda ise 39'uncu sırada yer buluyor. Sağlık altyapısı konusunda Türkiye'nin 14'üncü gelişmiş ili. Eğitim altyapısı ilk ve orta öğretim açısından ortalama seviyede, 38'inci sırada, kentin deprem riski yüksek , yaşam alanı bir ve ikinci derecede deprem riskine sahip bir zemine kurulmuş, Suç bakımından da Zonguldak Türkiye ortalamasını yansıtıyor, 42'inci sırada. Ormanlık alanı en gelişmiş 11'inci il olmasına rağmen hava kalitesi hayli kötü. Trafiği de ortalamanın altında bir görüntü çiziyor 50'inci sırada.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 23
Sağlık 14
Eğitim 19
Güvenlik 59
Kent hayatı 47
Kültür sanat 40
ERZURUM
Erzurum sadece sağlık altyapısında ilk 10'a girebildi ancak diğer parametrelerde de iyi olduğu için üst sıralara yükselebildi. Ekonomik açıdan Türkiye ortalamasına yakın konumda, 43'üncü sırada. Kişi başına düşen GSYİH'da ise daha da geriliyor. 62'inci sırada, ancak kamu harcaması açısından beşinci sırada bulunuyor. Konut yoğunluğu hayli düşük olduğu 18'inci il. Hava kalitesi hayli kötü, orman alanında Türkiye'nin en geri kalmış 10'uncu ili. Araç yoğunluğu çok düşük 67'nci sırada buna rağmen trafik hiç iyi görünmüyor. Araç başına düşen kaza sayısında Türkiye'nin en kötü durumdaki dokuzuncu ili. Sağlıkta 10'uncu sırada , eğitimde ise ilk ve orta öğretim bazında 44'üncü, üniversite öğrencisi bakımından 10'uncu sırada.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 43
Sağlık 10
Eğitim 12
Güvenlik 42
Kent hayatı 49
Kültür sanat 14
KÜTAHYA
Kütahya'nın en göze çarpan özelliği eğitim sıralamasında altıncı sırada bulunması. Kent ilk ve orta öğretim sıralamasında 23'üncü, üniversite öğrencisi yoğunluğunda ise yedinci konumda. Sağlık altyapısı konusunda Türkiye ortalamasının biraz üzerinde 34'üncü konumda, orman alanı konusunda 12'inci gelişmiş il ancak buna rağmen hava kalitesi hayli düşük. Araç yoğunluğu düşük, 18'inci sırada. Trafiği ise Türkiye'nin en iyi altıncısı. Kütahya ekonomik parametrelerde de Türkiye ortalamasının biraz üstünde seyrediyor, 37'inci sırada Kentin spor imkanları ve sanata ilgisi de vasatın altında.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 37
Sağlık 34
Eğitim 6
Güvenlik 47
Kent hayatı 40
Kültür sanat 50
SİNOP
Sinop şuanda 20'inci konumda ama nükleer santral yapılırsa aynı sırada olur mu bunu kestirmek güç. Sinop kent hayatı parametrelerine göre Türkiye'nin en iyi yedinci şehri. Türkiye'nin hava kalitesi en yüksek şehirlerinin başında geliyor. Ormanlık alan açısından Türkiye'nin en gelişmiş altıncı ili. Türkiyede araç başına kazanın en düşük olduğu 14'üncü trafiğine sahip.Ekonomik parametrelere göre de Türkiye ortalamasının üzerinde. Şehir, 34'üncü sırada, Sağlık altyapısı iyi konumda 28'inci sırada, ilk ve orta öğretimde en iyi yedinci altyapıya sahip.Konut yoğunluğu yüksek olmamasına rağmen konut kiralarında Türkiye'nin en ucuz yedinci ili konumunda. Spor ve sanata ilgi bakımından ise vasatın altında bir performansı var.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 34
Sağlık 28
Eğitim 45
Güvenlik 20
Kent hayatı 7
Kültür sanat 28
MUĞLA
Ekonomi ve kent hayatında Türkiye'nin ilk 10'u içinde yer almasına rağmen Muğla genel sıralamada 21'inci sırada kendine yer buluyor. Eğitim altyapısı iyi görünüyor. İlk ve orta öğretimde 30'uncu, üniversite öğrencisi yoğunluğunda ise 24'üncü sırada. Ancak sağlık altyapısı kötü, 68'inci sıraya kadar geriliyor. Ekonomik parametrelere göre Türkiye'nin en gelişmiş yedinci ili. hava kalitesi ortalama seviyede ancak orman alanı açısından Türkiye'nin en gelişmiş ili. Trafiği de iyi görünüyor. 21'inci sırada...
Muğla'nın handikaplarının başında birinci derecede deprem bölgesi olması gerekiyor. Suç, istatistiklerinde de kent kötü bir performans çiziyor, 54'üncü sırada. Kent, sanat ve spora ilgi bakımından ancak 59'uncu sıraya yerleşebildi. Ortalama kira fiyatları da çok yüksek, Türkiye'nin en pahalı altıncı ili.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 7
Sağlık 68
Eğitim 23
Güvenlik 75
Kent hayatı 3
Kültür sanat 16
MERSİN
Mersin'in geçen yıl opera ve bale gösterilerine giden seyirci sayısında İstanbul'un ardından ikinci sırada olduğunu biliyor muydunuz? Aynı zamanda kent hayatı parametrelerine göre de sekizinci sırada yer alıyor. Hava kalitesi en iyi olan illerden biri, orman alanlarında Türkiye'nin en gelişmiş 14'üncü ili. Trafiği Türkiye ortalamasının biraz altında, 44'üncü sırada. Ekonomik parametrelere göre ise 29'uncu sırada bulunuyor. ilk ve orta öğretim altyapısı vasat, 58'inci sırada, Sağlıkta da durum benzeri 52'nci sırada yer alıyor. Deprem riski ise oldukça düşük. Kentin yarıya yakını beşinci, kalanı ise dördüncü, üçüncü ve ikinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş. Ancak kentin en büyük handikabı suç puanı en yüksek üçüncü il olması.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 29
Sağlık 52
Eğitim 51
Güvenlik 13
Kent hayatı 8
Kültür sanat 3
ERZİNCAN
Erzincan ekonomik verilere göre Türkiye ortalamasının üzerinde, 33'üncü sırada bulunuyor. Sağlık alt yapısı da iyi görünüyor. 23'üncü sırada. İlk ve orta öğretim altyapısında ise Türkiye'nin en gelişmiş 12'inci ili olarak görünüyor. Üniversite öğrencisi açısından da kent 23'üncü sırada blunuyor. Konut kiraları açısından Türkiye ortalaması civarında, 44'üncü sırada bulunuyor. Trafik açısından da 34'üncü sırada. Erzincan'ın temel problemi deprem riski. Kentin çoğunluğu birinci, geriye kalanı ise ikinci derece deprem bölgesi üzerine kurulu. Erzincan'ın suç durumu Türkiye ortalamasından daha düşük, 30'uncu sırada bulunuyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 33
Sağlık 23
Eğitim 13
Güvenlik 58
Kent hayatı 36
Kültür sanat 60
KIRKLARELİ
Kırklareli kent hayatı parametrelerine göre Türkiye'nin en iyi dokuzuncu ili. Hava kalitesi açısından Türkiye'nin en iyi korunmuş 27'inci kenti. Kent kişi başına ekonomik parametrelere göre Türkiye'nin en gelişmiş 11'inci ili. Kişi başına düşen GSYİH'da altıncı sırada bulunuyor. Türkiye'nin en iyi 13'üncü trafiğine sahip kentte konut kiraları da ucuzluk bakımından Türkiye ortalamasında, 42'inci sırada. İlk ve orta öğretim altyapısı ortalamanın altında, 45'inci sırada. Sağlık altyapısı ise bir sıra geride, 46'ncı olarak konumlanmış. Deprem riskinin düşük olduğu illerden Kırklareli, kent büyük ölçüde 4 dördüncü derece deprem bölgesi üzerine kurulu. Bunun yanında suç oranlarından en kötü durumdaki dokuzuncu il.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 11
Sağlık 46
Eğitim 65
Güvenlik 17
Kent hayatı 9
Kültür sanat 12
DENİZLİ
Spor ve sanata ilgi endeksinde Denizli 25'inci il konumunda. İlk ve orta öğretim altyapısı ortalamanın üzerinde seyrediyor, 35'inci sırada. Sağlık altyapısı ise daha iyi 20'nci sıraya yerleşiyor. Denizli kişi başına ekonomik parametrelere göre Türkiye'nin en gelişmiş 30'uncu ili. Trafikte Türkiye ortalamasını yansıtıyor. 40'ıncı sırada. Ortalama konut kirasında Türkiye'nin en pahalı 21'inci ili konumunda. Deprem Denizli için de büyük risk, kentin tamamı birinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş, Denizli'nin suç puanı ise oldukça düşük, Türkiye'nin suç oranı en düşük 23'üncü ili konumunda bulunuyor.
HANGİ ALANDA KAÇINCI?
Ekonomi 30
Sağlık 20
Eğitim 25
Güvenlik 60
Kent hayatı 35
Kültür sanat 21
