Doğu araştırmaları özellikle İslamın doğmasından ve Batı için bir tehdit olarak algılanmaya başlanmasından sonra merak ve korku yaratmış, biraz da bu merak sayesinde Batı’nın düşünsel yaşamında önem kazanmıştır. Irwin, Doğu araştırmalarının kapsamlı bir tarihi olarak nitelenebilecek bu kitabında Oryantalizmin seyyah, kâşif ve bilginlerin kişisel tutkusu ve ilgi alanı olmaktan çıkıp akademik bir disipline dönüşme serüvenini ortaçağ İspanyası’ndan Çarlık Rusyası’na, oradan günümüz İsrail ve İngilteresi’ne kadar uzanan çok yaygın bir coğrafyada ve geniş bir zaman diliminde ele alıyor.
Kimi yazarlar Oryantalizmin başlangıcının Antik Yunan’da olduğunu düşünürken, kimileri Vienne Konsili kararlarını, kimileri de Napoléon Bonaparte’ın Mısır’ı işgalini sistemli Doğu araştırmalarının başlangıç tarihi olarak görürler. Robert Irwin, 19. yüzyıla dek Oryantalizmin kurumsal bir kimlik kazanmadığını teslim etmekle birlikte özellikle 18. ve 19. yüzyıl Avrupa emperyalizmiyle bağlantılandırıldığı ve olumsuz çağrışımlar yüklendiği sınırlı tanımlarına karşı çıkıyor.
Bu bakımdan Şarkiyatçılık adlı kitabıyla ülkemizde de ilgi gören Edward Said’le girdiği polemikte onu dengeleyici bir bakış açısı geliştirdiği söylenebilir. 19. yüzyıla kadar kuşatıcı ve sınırlandırıcı tek bir Oryantalizm söyleminin olmayışının Oryantalistler ve Düşmanları açısından zorunlu bir sonucu da şu: Yazar, bilgin ve akademisyenlerin, kendi deyişiyle, bu “yalnız ve ayrıksı” insanların alana katkılarını, rakip düşünce tarzlarını teker teker değerlendirmek zorunda kaldığından, onların portrelerini de çiziyor, zaman zaman gülünç, zaman zaman trajik yaşamöykülerine ve anekdotlara yer veriyor.
Oryantalistler ve Düşmanları
Robert Irwin
Çeviren: Bahar Tırnakcı
348 sayfa