Küresel krizle birlikte daralan perakende sektörü 2009 yılından umutlu. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hakan Kodal, bu sene kolay olmasa da cirolar ve ziyaretçi sayısında artış beklediklerini belirtirken, derneğin Başkan Yardımcısı Koray Özgül, "Geleceğe yönelik umutlu bir tablo var. Güneş yok ama bulutlar aralanıyor." dedi. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği ile Akademetre Research tarafından, sektörün genel durumunu verilerle ortaya koymak ve değişim ve trendleri izlemek amacıyla ilk kez bir endeks oluşturuldu. İstanbul'dan 15, Anadolu'dan 20 olmak üzere toplam 35 alışveriş merkezinin katılımıyla oluşturulan endekse katılan alışveriş merkezleri, 1,3 milyon metrekare ile merkezlerin yaklaşık üçte birini temsil ediyor.
2009 Ocak ayı 100 olarak alınan endekste, 2008 yılı Ocak ayından 2009 yılı Mart ayına kadar olan süredeki aylık ziyaret sayısı, ciro ve istihdam verileri yer aldı. Endeks sonuçlarını İstanbul'da açıklayan Dernek Başkanı Hakan Kodal, verilere göre, son bir yılda alışveriş merkezlerinin toplam 1 milyon metrekare büyüyerek yaklaşık 4,8 milyon metrekareye ulaştığını söyledi. Alışveriş merkezlerine ziyaretçi sayısı ayda 54 milyon kişiden 67 milyona yükseldi. Başka bir ifadeyle alışveriş merkezleri her ay toplam Türkiye nüfusuna yakın ziyaretçi çekiyor. Sonuçlara göre, alışveriş merkezlerinin organize perakende sektörü içerisindeki payı giderek artıyor.
Hakan Kodal, 2008 yılında gerçekleşen 16 milyar TL'lik ciroyu, sektörün ulaştığı büyüklük açısından oldukça cesaret verici olarak nitelendiriyor. Cirolarda, yılın ilk çeyreği dikkate alındığında 2008'e kıyasla 2009'da sadece yüzde 4'lük bir azalma gözleniyor. Kodal, başta otomotiv olmak üzere diğer sektörlerdeki büyük düşüşler dikkate alındığında yüzde 4'lük rakamın kötü olmadığı görüşünde. Kodal'a göre, 2008 yılı sonu ile 2009 yılının başında perakende sektöründe yapılan kampanyalar olumlu etki gösterdi, tüketiciler buna müspet tepki verdi. Özellikle tekstil gibi krizden en çok etkilenen sektörlerde sürüme yönelik satış arttı. Tüketiciler, krizde alışveriş ihtiyacını daha küçük ürünlere yönelerek gideriyor. Yeni açılan alışveriş merkezleri kendi müşterisini oluşturuyor. Açılan her yeni metrekare, sektöre ayda 13 ziyaretçi kazandırıyor. Ziyaretçi sayısındaki artış Anadolu'da daha fazla. "Tüketici artık AVM kültürünü benimsedi." diyen Kodal, bu merkezlerde 2009'da toplam 20 milyar lira ciro ve 1 milyar ziyaretçi hedeflediklerini açıkladı. Krizin dibinin artık göründüğünü ifade eden Kodal, senenin ikinci yarısından itibaren yavaş da olsa toparlanma olacağını tahmin ediyor. Araştırmaya göre, 2009'un ilk üç ayında en yüksek ciro ocak ayında gerçekleşti. Yılın ilk çeyreğinde hipermarket mağazalarının ciroları yüzde 4 artmasına rağmen, hipermarket dışında kalan mağazaların cirolarında ise yüzde 6 düşüş oldu. Kriz dönemlerinde fast food gibi hızlı tüketim maddelerinde artış gözleniyor.
Hakan Kodal, AVM'lerde yüzde 10-15 marka değişiminin normal ve sağlıklı seviyede bulunduğunu, kriz sebebiyle bu sirkülasyonun biraz fazla olduğunu, bunun yanında yerli markaların pazar payını artırdığını söyledi. Kodal, sektördeki 350 bin istihdamın 500 bine ulaşmasını hedeflediklerini belirtti. Akademetre Research Üst Yöneticisi (CEO) Halil İbrahim Zeytin ise perakende sektörünün geleceğine ışık tutacak AVM endeksinin, kayıtlı ekonomi için temel göstergelerden biri olacağını ifade etti.
Anadolu'daki AVM'ler daha çabuk toparlanır
Anadolu'daki alışveriş merkezleri ile İstanbul'dakilerin ciroları değerlendirildiğinde, 2009 yılının ilk üç ayında Anadolu'da ciro düşüşü olmadı. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği Başkanı Hakan Kodal, Anadolu'daki merkezlerin İstanbul'dakilere göre toparlanmalarının daha hızlı olacağını tahmin ediyor. Kodal, kriz sebebiyle alışveriş merkezleri yatırımlarında 1-1,5 yıllık kayma olacağını düşünüyor:
"Türkiye'de geliştirme projelerinde ekonomik kriz nedeniyle AVM'lerde yavaşlama var. Eskisine göre daha az merkez hayata geçecek. Önümüzdeki 5 yılda Türkiye'ye yatırım hep gündemde olacak ama 1-2 yıl yatırım beklemiyorum." Türkiye genelinde 185 olan alışveriş merkezi sayısının 2009 yılı sonu itibarıyla 230-240'ları bulması bekleniyor.
