1938 yılında dönemin Sovyetler Birliği Ankara Elçisi Aleksey Terentyev, Moskova’ya telgraf çekerek Mustafa Kemal Atatürk’ün ağır hasta olduğunu ve Almanların Türkiye’de faaliyetlerini artırdığını aktarmış.
SSCB Dışişleri Bakanlığı’nın 1990’da yayınladığı arşiv belgelerine göre, elçi Terentyev 17 Ekim 1938 yılı tarihli Moskova’ya Dışişleri’ne gönderdiği telgrafında, “Atatürk’ün sağlık durumu o kadar kötü ki, hem Ankara hem de İstanbul’da hükümet ve iş dünyası çevresi artık onun (Atatürk) bu durumunu kabul etmiş bulunuyor. Doktorlara göre, bayılma ile sonuçlanan sürekli ağır sancılar Atatürk’ü hayatının sonuna kadar yatağa kilitledi. Tartışmasız ki Atatürk siyasi faaliyetine artık dönemeyecek ve bununla ilgili olarak yönetimin en üst tepesinde dış politika oryantasyonunun yeniden gözden geçirildiği apaçık şekilde görülüyor.” ifadeleri yer aldı.
Yüzlerce "Alman Uzman" Türkiye'nin her alanına sızmış
Sovyet elçisine göre, Avrupa’da o dönem yaşananlar Türkiye’nin hükümet ve iş dünyası çevrelerinde ülkenin kaderiyle ilgili korkulara neden olmuş. Söz konusu Türk çevrelerinin aynı zamanda Hitler Almanyası’nın “cesaretine hayran olduğunu” vurgulayan elçi Terentyev, yüzlerce Alman uzmanın Türkiye’nin tüm alanlarına sızdığına dikkat çekti. Terentyev, “Atatürk’ün sağlık durumunun umutsuz olduğunun farkında olan Almanlar askeri yapılar başta olmak üzere Türkiye’de muazzam faaliyetlerini artırıyor.” şeklinde gelişmeleri aktarıyor.
Cumhuriyet'in Yahudi karşıtı kampanyası endişe verici
Cumhuriyet ve başka İstanbullu gazetelerin açtığı Yahudi karşıtı kampanyasından çok sayıda Musevi kökenli insanın endişe duyduğunu aktaran Sovyet elçi, tüm askeri sevkiyatın Almanlara verilmesi hususunda görüşmelerin yapıldığını kaydetti. Terentyev, “Gerçi Türkler, “kendi bağımsız politika geleneklerinden” bahsediyor, fakat Almanların Türkiye’ye yönelik sömürgeci davranışlarına her yerde apaçık şekilde görmek mümkün. Almanlar Türkiye’nin başlıca bölgelerine çıkarma yapıyor. Alman kredileri Türkiye’yi Nazi Almanyası’nın bağrına itmesini hızlandıran faktör olmakta.” belirtiyor.
Sovyet elçisinin tespitlerine göre, Türkiye yönetiminin bu tür davranışları ülkenin çeşitli kesimlerinde hoşnutsuzluğa yol açıyor.
SSCB Dışişleri Bakanlığı’nın 1990’da yayınladığı arşiv belgelerine göre, elçi Terentyev 17 Ekim 1938 yılı tarihli Moskova’ya Dışişleri’ne gönderdiği telgrafında, “Atatürk’ün sağlık durumu o kadar kötü ki, hem Ankara hem de İstanbul’da hükümet ve iş dünyası çevresi artık onun (Atatürk) bu durumunu kabul etmiş bulunuyor. Doktorlara göre, bayılma ile sonuçlanan sürekli ağır sancılar Atatürk’ü hayatının sonuna kadar yatağa kilitledi. Tartışmasız ki Atatürk siyasi faaliyetine artık dönemeyecek ve bununla ilgili olarak yönetimin en üst tepesinde dış politika oryantasyonunun yeniden gözden geçirildiği apaçık şekilde görülüyor.” ifadeleri yer aldı.
Yüzlerce "Alman Uzman" Türkiye'nin her alanına sızmış
Sovyet elçisine göre, Avrupa’da o dönem yaşananlar Türkiye’nin hükümet ve iş dünyası çevrelerinde ülkenin kaderiyle ilgili korkulara neden olmuş. Söz konusu Türk çevrelerinin aynı zamanda Hitler Almanyası’nın “cesaretine hayran olduğunu” vurgulayan elçi Terentyev, yüzlerce Alman uzmanın Türkiye’nin tüm alanlarına sızdığına dikkat çekti. Terentyev, “Atatürk’ün sağlık durumunun umutsuz olduğunun farkında olan Almanlar askeri yapılar başta olmak üzere Türkiye’de muazzam faaliyetlerini artırıyor.” şeklinde gelişmeleri aktarıyor.
Cumhuriyet'in Yahudi karşıtı kampanyası endişe verici
Cumhuriyet ve başka İstanbullu gazetelerin açtığı Yahudi karşıtı kampanyasından çok sayıda Musevi kökenli insanın endişe duyduğunu aktaran Sovyet elçi, tüm askeri sevkiyatın Almanlara verilmesi hususunda görüşmelerin yapıldığını kaydetti. Terentyev, “Gerçi Türkler, “kendi bağımsız politika geleneklerinden” bahsediyor, fakat Almanların Türkiye’ye yönelik sömürgeci davranışlarına her yerde apaçık şekilde görmek mümkün. Almanlar Türkiye’nin başlıca bölgelerine çıkarma yapıyor. Alman kredileri Türkiye’yi Nazi Almanyası’nın bağrına itmesini hızlandıran faktör olmakta.” belirtiyor.
Sovyet elçisinin tespitlerine göre, Türkiye yönetiminin bu tür davranışları ülkenin çeşitli kesimlerinde hoşnutsuzluğa yol açıyor.
