Türkiye'yi dört bölgeye ayırıp sektörel ve bölgesel destekler veren, 12 sektörde büyük yatırımları destekleyen yeni teşvik sisteminde bazı değişiklikler yapıldı. Taşınma desteğinde üçüncü bölge kapsam dışı tutulurken, genel teşvik sisteminden yararlanacaklara asgari yatırım tutarı getirildi. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 12 sektörde büyük yatırımlarda aranan asgari büyüklük miktarı ilaç üretiminde 100 milyon TL'den 150 milyon TL'ye çıkarılırken, birinci ve ikinci bölgedeki tekstil tesislerine üçüncü ve dördüncü bölgeye taşınmaları halinde verilecek taşınma desteği dördüncü bölge olarak düzenlendi.
Büyük yatırım ve bölgesel teşviklerden yararlanamayan yatırımların, mevcut sistemdeki kısıtlama ve asgari limitler güncellenerek, Gümrük Vergisi Muafiyet ve Kdv istisnasıyla genel bir teşvik sistemi getiren düzenlemede, asgari yatırım büyüklükleri belirlendi. Buna göre birinci ve ikinci bölgelerde 1 milyon TL, üçüncü ve dördüncü bölgelerde ise 500 bin TL tutarında asgari yatırım tutarı zorunluluğu aranacak.
Türkiye 4 Bölgeye Ayrılacak
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'a göre yatırım desteklerinin uygulanması açısından İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması "Düzey 2" bölgeleri, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak Türkiye dört bölgeye ayrıldı. Birinci bölgede İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa Eskişehir, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli yer alacak.
İkinci Bölge'de Adana, Mersin, Aydın, Denizli, Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Balıkesir, Çanakkale (Bozcaada, Gökçeada hariç) bulunuyor. İkinci Bölgede nispeten teknoloji yoğun sektörler desteklenecek. Üçüncü Bölge'de Zonguldak, Karabük, Bartın, Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak, Konya, Karaman, Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Kayseri, Sivas, Yozgat, Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Samsun, Tokat, Çorum ve Amasya yer alırken, dördüncü bölgede ise Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Şanlıurfa, Diyarbakır, Ağrı, Kars, Igdır, Ardahan, Van, Muş, Bitlis, Hakkari, Çanakkale'nin Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri bulunuyor.
Gümrük Vergisi ve KDV İstisnasından Yararlanmak İçin
Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırım konuları her bir il grubunun yatırım potansiyeli ve rekabet gücü dikkate alınarak hazırlandığı Karar'da, teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile aranan şartları sağlayamayan yatırım alanları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarının üzerindeki tüm yatırımlar, bölgesel ayrım yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnasından yararlanacak. Ancak yatırımın, destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının Birinci ve ikinci bölgelerde bir milyon TL, üçüncü ve dördüncü bölgelerde ise 500 bin TL tutarında olacak. Ancak, büyük ölçekli yatırımlar, bölgesel yatırımlar ile genel teşvik sisteminden yararlanacak yatırımların varsa ekli listelerde her bir konuya yönelik olarak belirlenen yukarıdaki tutarların üzerindeki asgari sabit yatırım ve/veya asgari kapasite şartlarını sağlaması gerekecek.
Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın her bir finansal kiralama şirketi için asgari 200 bin TL olması gerekecek. Sadece taşınma desteklerinden yararlanacak tesisler için asgari sabit yatırım tutarı aranmayacak.
Bölgesel Yatırımlara Verilecek Destekler
Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar, gümrük vergisi muafiyeti ve Kdv istisnası dışında ilave olarak birinci ve ikinci bölgelerde vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, üçüncü ve dördüncü bölgelerde vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği desteklerinden yararlanacak. Büyük ölçekli yatırımlara gümrük vergisi muafiyeti, Kdv istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi uygulanabilecek. Yatırımların bu Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanabilmesi için, makro ekonomik programlar, arz-talep dengesi, sektörel, mali ve teknik değerlendirmeler çerçevesinde projenin uygun görülmesi ve teşvik belgesi düzenlenmesi gerekecek.
Önceden Yapılan Yatırımlar Teşvikten Yararlanamayacak
Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeyecek. Yatırımcının mükellefiyetlerini yerine getirmemesi halinde uygulanacak olan müeyyidelerden finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata tekabül eden bölümü kısmen veya tamamen finansal kiralama şirketlerine de uygulanacak. Teşvik belgesi düzenlenmesine yönelik müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamına alınmayacak.
Sigorta Primi Veren İşveren Desteği Süreleri Bölgelere Göre Değişecek
Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan, teşvik belgesinde kayıtlı istihdam öngörüleri ile tutarlı olmak kaydıyla, komple yeni yatırımlarda, işletmeye geçiş tarihinden itibaren sağlanan, diğer yatırım cinslerinde, yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsel özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen, istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı 31 Aralık 2010'a kadar başlanılan yatırımlarda birinci bölgede 2 yıl, ikinci bölgede 3 yıl, üçüncü bölgede 5 yıl, dördüncü bölgede 7 yıl olarak uygulanacak. 31 Aralık 2010 tarihinden sonra başlanılan yatırımlarda ise üçüncü bölgede 3 yıl, beşinci bölgede 5 yıl verilecek. 5084 sayılı Kanun kapsamındaki desteklerden yararlanmakta olan işletmeler için, bu Karar kapsamında ayrıca prim desteği uygulanmayacak. Ancak, söz konusu işletmelerde bu Karara istinaden düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlara istinaden oluşacak ilave istihdam için de prim desteği uygulanacak.
Yatırıma Katkı Oranları
Teşvik belgesi kapsamında 31 Aralık 2010 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde bölgesel uygulamalarda 1, 2, 3 ve 4'üncü bölge sıralamasına göre yatırıma katkı oranları yüzde 20, 30, 40, 60 kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı aynı sıralamayla yüzde 50, 60, 80, 90 olacak. Büyük ölçekli yatırımlarda ise yatırıma katkı oranı sırasıyla yüzde 30, 40, 50, 70, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı sırasıyla 50, 60, 80,90 düzeyinde uygulanacak. İndirilen kurumlar vergisi veya gelir vergisi tutarı yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli vergi uygulamasına devam edilecek. Arazi, arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tabi olmayan diğer harcamalar indirimli vergi uygulamasından yararlanamayacak. İndirimli oranlar stopaj suretiyle yapılan vergilendirmede uygulanmayacak.
Taşınma Desteği Verilecek
Tekstil konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerine taşınma desteği verilen yeni teşvik sistemine göre, birinci ve ikinci bölgelerdeki illerde faaliyette bulunan işletmelerin dördüncü bölgedeki illere 31 Aralık 2010 tarihine kadar bütünüyle taşınması ve en az elli kişilik istihdam sağlanması halinde bu tesisler için 5520 sayılı Kanun uyarınca kurumlar vergisi veya gelir vergisi 5 yıl süreyle yüzde 75 oranında indirimli olarak uygulanacak. Bu Kararda belirtilen esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilecek. Çalışanların asgari ücrete tekabül eden sigorta primi işveren hissesinin tamamı taşınma tarihinden itibaren beş yıl süre ile bütçeden karşılanacak. Tesislerin taşınma işleminin 2009 yılı sonuna kadar tamamlanması halinde taşınma giderleri bütçeden karşılanabilecek.
Başbakan Erdoğan tarafından açıklanan teşvik sisteminde, taşınma desteğinin 3'üncü bölgeye de verileceği belirtiliyordu. Ancak İzmir'deki bazı yatırımların Manisa gibi üçüncü bölgede yer alan yakın illere taşınacağı yönündeki haberler sonrasında 3'üncü bölge kapsam dışında tutuldu.
Yatırım yeri tahsisi, yatırımın süresi ve tamamlama vizesiyle ilgili düzenlemeler de içeriyor. İstanbul hariç olmak üzere, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından İhtisas Organize Sanayi Bölgesi oluşturulan yatırım konuları, ilgili bölgede seçilmiş sektörler arasında yer almasa dahi, bölgede uygulanan desteklerden yararlanacak. Denizyolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar ikinci bölgede uygulanan desteklerden, havayolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar birinci bölgede uygulanan desteklerden yararlanacak. Havayolu taksi işletmeciliği yatırımları teşvik edilmeyecek. Özel sektör tarafından yapılacak şehirlerarası yük veya yolcu taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları ile şehir içi yük taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları tüm bölgelerde teşvik edilecek. Birden fazla bölgede taşımacılık yapılması durumunda vagon teminine yönelik harcamalar faaliyet gösterilen alanda gelişmişlik düzeyi en düşük olan bölgenin desteklerinden faydalanacak. Jeotermal enerji ile veya enerji santralleri atık ısısı ile konut ısıtma soğutma yatırımları bulunduğu bölgede uygulanan desteklerden yararlanacak.
Avrupa Kömür-Çelik Topluluğu Anlaşması kapsamına giren yatırımlar desteklerden yararlanamaz. Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı yatırımlarından; "pirinç, bulgur, ev hayvanları için hazır yem, balık unu, balık yağı, balık yemi, ekmek, kek, gofret, rakı ve bira" üretimine yönelik komple yeni ve tevsi yatırımları, "kuru yemiş, turşu, linter pamuğu, çay ve fındık" üretimine yönelik komple yeni ve tevsi yatırımlar, "hazır çorba ve et suları ve müstahzarları üretimleri ile tahıl ve baklagil tasnif ve ambalajlanması" yatırımları bölgesel ve sektörel desteklerden yararlanamaz. Derinin tabaklanmasına yönelik yatırımlar sadece organize sanayi bölgelerinde teşvik edilecek. Tekstil sektöründe kütlü pamuk işleme yatırımları ile sentetik elyaf ve sentetik iplik üretimine yönelik komple yeni, tevsi, entegrasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilmeyecek. İplik ve dokuma (yün ipliği, akıllı ve çok fonksiyonlu teknik tekstil, halı, tafting, dokunmamış-örülmemiş kumaş, çuval hariç) konularında sadece modernizasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilecek.
